Polinezya

Polinezya

Polinezya'nın büyük bölümü kuzeyde Hawaii, güneyde Yeni Zelanda ve doğuda Pas¬kalya Adası arasında çizilen üçgenin içinde yer alır. Polinezya Adaları dünyanın en güzel adaları arasındadır. Hawaii Adaları ABD'ye bağlıdır, başkent Honolulu Pasifik Adaları' nın en büyük kentidir.

Polinezya'nın orta bölümünde, Fransa'ya bağlı ve Fransız Polinezyası olarak bilinen adalar topluluğu uzanır. Başlıca ada topluluk¬larından Cemiyet Adaları akarsuları ve dağla¬rıyla eşsiz güzelliktedir. Adaların en yüksek tepesi 2.236 metreyi aşan Orohena'dır. Fran¬sız ressam Paul Gauguin (1848-1903) en güzel resimlerinden bazılarını Tahiti Adası'nda yapmıştır. Papeete, Tahiti'nin başkenti ve en önemli limanıdır. Batıdaki Moorea Adası sivri doruklarıyla olağanüstü güzelliktedir. 240 km kadar ku¬zeybatıda, mercan resifleriyle çevrili Huahine, Raiatea, Tahaa ve Bora-Bora volkanik oluşumlu adalardır. Tahiti'nin 210 km kadar kuzeydoğusundaki Makatea, Cemiyet Adaları'nın fosfat bakımından zengin tek adaşı¬dır.

Cemiyet Adaları'nın kuzeyinde ve doğu¬sunda, alçak mercan resiflerinden oluşan, irili ufaklı Tuamotu Adaları bulunur. Tuamotular'ın güneydoğusundaki, mercan resifleriyle çevrili ıssız dört ada Mangareva Adaları'dır. Tuamotular'ın güneybatısındaki Tubuai Ada¬ları'nın çoğu ormanlıktır. Gene aynı bölgede yer alan dağlık Rapa Adası'nda taş kale kalıntıları vardır.

Fransız Polinezyası'ndaki bir başka ada topluluğu da, Tuamotular'ın kuzeyindeki Markiz Adaları'dır. Engebeli ve dağlık olan bu adaların en büyükleri Nuku Hiva ve Hiva Oa'dır. 19. yüzyılda Avrupalı kâşiflerin adala¬ra taşıdığı hastalıklar, sert içkiler ve afyon, yerli halkın sayıca azalmasında önemli rol oy¬namıştır.

Samoa, Fransız Polinezyası'nın batısındadır. 1962'de bağımsızlığına kavuşarak Batı Sa¬moa adını alan topluluk Savaii ve Upolu ada¬larını kapsar. ABD'ye bağ¬lı olan ve Amerikan Samoası olarak bilinen küçük adalar topluluğu da doğuya doğru uza¬nır. Batı Samoa'nın güneyinde yer alan Tonga Adaları Vavau, Ha'apai ve Tongatapu adlı üç topluluktan oluşur.

Tonga ile Cemiyet Adaları arasında uzanan Cook Adaları, Yeni Zelanda'ya bağlı, içişle¬rinde özerk bir devlettir. Görece büyük ve dağlık bir ada olan Rarotonga, batılılarca 1823'ten sonra keşfedildi. Yerli halk Yeni Zelandalı Maoriler'le akrabadır. Rarotonga güzel iklimi, verimli topraklan, domates ve portakallarıyla ünlüdür.

Cook Adalan'nı oluşturan Penrhyn, Rakahanga, Manihiki, Suwarrow, Palmerston ve Pukapuka adaları da eşsiz güzelliktedir.

Tonga ile Cook Adaları arasında yer alan Niue Mercanadası, Yeni Zelanda'ya bağlı, özerk bir devlettir. Yüksekliği 60 metre dola¬yında olan adanın ortasında eski bir lagün ta¬banı vardır. Adada hindistancevizi ve muz ye¬tiştirilir.

Batı Samoa'nın tam kuzeyindeki Tokelau Adaları içinde yer alan Swains, Atafu, Fakaofo ve Nukunono küçük mercanadalardır. Böl¬gede zaman zaman mal ve can kaybına yol açan şiddetli kasırgalar olur.

Batı Samoa'nın batısında, Fransa'ya bağlı olan Wallis ve Futuna topraklan Wallis, Futu¬na ve Alofi adalarını kapsar. Batıdaki Rotu¬ma volkanik oluşumlu bir adadır.

Polinezya'nın dışında Rennell, Solomon ve Santa Cruz gibi, yerli halkı Polinezyalılar'a benzeyen başka adalar da vardır. Tonga ve Fiji adaları arasındaki Lau Takımadalarının yerli halkı, Polinezyalılar'ın ve Melanezyalılar'ın karışımıdır. Irkların bu biçimde dağıl¬masına ve karışmasına ilişkin bilgiler, adalar Avrupalılar'ca keşfedilmeden önce bu top¬raklarda yaşayan halkların göç hareketlerine ışık tutması bakımından çok önemlidir. Dün¬yanın birçok .yöresinde eskiçağlara ilişkin de¬ri, taş ya da tabletlere kazınmış yazılı belgeler bulunmuştur. Oysa Pasifik Adaları'nda bu türden yazılı belgelere rastlanmadığından, in¬sanların dış görünümleri, dilleri, inançları, ef¬saneleri, gelenekleri ve görenekleri adalarda yaşayan halkların geçmişini aydınlatan önemli bilgi kaynaklarıdır.

Öbür Adalar

Pasifik Adaları'nın güneydoğu ucunda Pitcairn, Büyük Okyanus'un güneydoğusunda ise Paskalya Adası yer alır.

Güney Amerika kıyılan açığında, ekvator üzerinde yer alan Galâpagos Adaları'nda, yaklaşık 400 yıllık dev kaplumbağalar ve de¬niz iguanaları gibi, dünyanın başka hiçbir ye¬rinde bulunmayan hayvanlar yaşar. Bu hay¬vanlar, ünlü bilim adamı Charles Darwin'in evrim kuramını destekleyici önemli kanıtlar sağlamıştır. Şili kıyı¬lan açıklarında Juan Fernandez Adaları yer alır. Kaptanıyla kavga ettiği için kıyıya bırakı¬lan İskoç gemici Alexander Selkirk, 18. yüzyı¬lın başında burada tek başına, dört yılı aşkın bir süre yaşamıştır. İngiliz yazar Daniel Defoe Robinson Crusoe adlı ünlü kitabını Selkirk'in anılarından esinlenerek yazmıştır.

Avustralya'nın doğusunda yer alan Norfolk Adası verimli toprakları olan volkanik olu¬şumlu bir adadır. Ada, meyve çeşitlerinin ya¬nı sıra, Şili arokaryası olarak bilinen özel bir çam ağacı türüyle de ünlüdür. Japonya yakınlarındaki Volkano ve Bonin (Ogasavara) ada¬larında şekerkamışı ve meyve yetiştirilir. Adalar 1968'de ABD'den Japonya'ya geç¬miştir.