POMPEIUS

POMPEIUS. (İÖ 106-48). Gnaeus Pompeius, Roma Cumhuriyeti döneminin sonlarında ya­şamış bir devlet adamı ve komutandır. Henüz 17 yaşındayken, Marius ve Sulla adlı iki komutan arasında Roma'da önderliği ele ge­çirmek için süren iç savaşa katıldı. Marius halkı, Sulla ise soyluları temsil ediyordu. Pompeius yeni soylu olmuş, zengin bir aile­den geliyordu. İç savaşta Sullâ'mn yanında yer aldı. İÖ 82-81'de Sicilya ve Afrika'da Marius yanlılarını yendi ve döndüğünde Sulla ona magnus (büyük) sanını verdi.

Sullâ'mn ölümünden sonra Pompeius, o zamanlar Roma'nm bir ili olan İspanya'ya gitti. Amacı burada Marius yanlısı Quintus Sertorius'un önderliğindeki bir ayaklanmayı bastırmaktı. Pompeius İspanya'nın Roma'nın denetimi altına girmesini sağladı. Sertorius'u ise kendi adamları öldürdü. İÖ 71'de Pompei­us ordusuyla Roma'ya döndü.

Pompeius ile bir zamanlar Sulla yanlısı zengin bir subay olan Marcus Crassus İÖ 70'te konsül seçildiler. Bundan sonra Pompei­us soylulardan koparak halktan yana bir tutum aldı. Üç yıl sonra Akdeniz'i korsanlar­dan temizleyen Pompeius savaşları sona er­dirmek için doğuya gitti. Suriye, Filistin ve Anadolu'nun büyük bir bölümünü ele geçirdi. Ama Roma'ya döndüğünde senato Pompeius' un doğuda yaptığı anlaşmalan onaylamadı. Pompeius, yokluğunda Roma'da güç kazanan Jül Sezar'dan destek gördü. Sezar, Pompeius ve Crassus ile birlikte "Üçler Meclisi" anlamı­na gelen "Birinci Triumvirlik"i kurdu ve kızı Julia'yı Pompeius'la evlendirdi.

Sezar ülkesinin sınırlarını genişletmek için fetihlere girişti. Crassus ise Anadolu'da savaşırken öldürüldü. Bu durum­da Pompeius Sezar'ı kendine rakip olarak görmeye başladı. Sezar'm halk tarafından sevilmesini ve kazandığı zaferleri kıskanı­yordu.

Pompeius, Sezar'dan yetkilerini bırakıp Roma'ya dönmesini istediyse de, Sezar bunu kabul etmedi. Ordusunun başında İtalya'ya yürüdü. İÖ 49'da iç savaş çıktı. Pompeius Yunanistan'a kaçarak orada bir ordu topladı. Başlangıçta başarılı olduysa da, İÖ 48'de Tesalya'daki Pharsalos'ta (Çatalca) yenilgiye uğradı. Kurtuluşu Mısır'a kaçmakta buldu; ama karaya ayak basar basmaz öldürüldü.