PREVEZE DENİZ SAVAŞI

PREVEZE DENİZ SAVAŞI (27-28 Eylül 1538). Barbaros Hayreddin Paşa komutasın­daki Osmanlı donanması ile Cenevizli amiral Andrea Dona komutasındaki Haçlı donan­ması arasında geçen Preveze Deniz Savaşı, Osmanlı Devleti'nin Akdeniz'deki egemenli­ğini pekiştirmiş ve bu egemenlik 1570'lere ka­dar sürmüştür.

Osmanlı donanması Barbaros Hayreddin Paşa'nın kaptan-ı derya olmasına (1533) ka­dar varlığını Ege Denizi'nde duyurmuş, Ak­deniz'de daha çok bağımsız Türk korsanları etkinlik göstermişti. Bu korsanların önderi olan Barbaros Hayreddin Paşa'nın Osmanlı Devleti'nin hizmetine girmesinden sonra do­nanma Akdeniz kıyılarını vurmaya, Akdeniz' deki ticareti ellerinde tutan İspanya, Porte­kiz, Venedik, Ceneviz, Malta gibi denizci devletlerin çıkarlarını engellemeye başladı.

Osmanlı Devleti'nin Akdeniz'de gittikçe bü­yüyen bir tehlike oluşturmaya başlaması üze­rine, Venedik'in çağrısı ve papalığın desteğiyle İspanya Kralı ve Kutsal Roma-Germen İmpa­ratoru Şarlken'in önderlik ettiği büyük bir Haçlı donanmasının kurulmasına karar veril­di. 1538'de hazır duruma gelen 600 parçalık bu donanmanın komutanlığına da Amiral Andrea Doria getirildi.

1538 yazında Ege Denizi'ne açılan Osmanlı donanması Girit Adası'nı yağmaladıktan son­ra Eğriboz Adası açıklarına demirlemişti. Bu sırada Andrea Doria da Yunanistan'ın batı­sındaki Arta Körfezi'nin girişinde yer alan Preveze Kalesi'ni kuşatmıştı. Durumu öğre­nen Barbaros Hayreddin Paşa hemen hareke­te geçince Andrea Doria kuşatmayı kaldıra­rak kuzeydeki Korfu Adası'na çekildi. Os­manlı donanması Arta Körfezi'ne demir atın­ca, 25 Eylül'de Preveze önlerine gelen Haçlı donanması körfezin girişini kapattı. 27 Eylül' de ani bir hareketle körfezin dışına çıkmayı başaran Osmanlı donanması Haçlı donanma­sıyla karşı karşıya geldi. Andrea Doria yanlış manevralarla donanmasını güç duruma düşü­rünce Barbaros Hayreddin Paşa bu durumdan yararlanmak istedi. 40 gemiden oluşan bir filoyu ileri sürerek Haçlı donanmasını bölme­ye çalıştı. Durumun daha da kötüleştiğini gören Andrea Doria donanmasına geri çekil­me buyruğunu verdi. Bir süre Haçlı donan­masını izleyen Osmanlı gemileri havanın ka­rarması üzerine Preveze'ye döndüler.

28 Eylül sabahı Haçlı donanması yeniden Preveze önlerinde görüldü. Bu kez 122 gemi­den oluşan Osmanlı donanması daha da hazırlıklıydı ve düşmanı hilal (ayça) biçi­mindeki savaş düzeni içinde karşıladı. Buna göre merkezde Barbaros Hayreddin Paşa bulunuyor, sağ kola Salih Reis, sol kola da Şeydi Ali Reis komuta ediyordu. Turgut Reis'in 20 gemilik filosu ise geride yer alıyor­du. Haçlı donanması birbiri ardınca üç sıra biçiminde dizilmişti. Önde ağır toplarıyla kalyonlar, ortada kadırgalar, en arkada da çekdiri türü hafif gemiler vardı. Andrea Doria önce ağır toplarla Osmanlı donanması­nı dağıtmayı, ardından da hafif gemilerle yanaşarak son darbeyi indirmeyi amaçlıyor­du. Ama yeterli rüzgâr olmadığından ağır gemiler hareketsiz kalınca, saldırıya geçen Osmanlı donanması kalyonları ateş altına aldı. Bunun üzerine Andrea Doria ikinci sıradaki kadırgaları ileri sürerek Osmanlı donanmasını çevirmek istedi. Turgut Reis'in filosu buna aynı biçimde karşılık vererek Haçlı donanmasının arkasına sarkmaya başla­dı. Barbaros Hayreddin Paşa da ön sıradaki kalyonları yarıp kadırgalara saldırınca An­drea Doria bir çemberin içine düşmekte olduğunu görerek geri çekilme buyruğunu verdi. Beş saat süren savaş sırasında 128 gemi yitiren Haçlı donanması düzensiz biçimde kaçmaya başladı. Osmanlı donanması hava­nın kararmasından sonra da sürdürdüğü izle­me harekâtına fırtına çıkması üzerine son vererek Preveze önlerine döndü.