PLATİN,

PLATİN, gümüşsü beyaz renkli, çok ağır, değerli bir metaldir. Kimyasal simgesi Pt, atom numarası 78, atom ağırlığı 195,09'dur.

Sudan 21 kat daha ağırdır ve erime noktası çok yüksektir (1.769°C). Doğada bazen palladyum, rodyum, iridyum, osmiyum ve ruten­yum gibi azrak (ender rastlanan) metallerden bir ya da birkaçıyla karışık halde bulunur. Platinin pek çok özelliğini taşıyan bu metalle­re "platin metalleri" de denir.

Platin, 18. yüzyıla kadar bilim adamlarının pek dikkatini çekmedi. Daha önceleri platin, ağırlığı nedeniyle zaman zaman sahte altın para yapımında kullanılmaktaydı. En önemli platin üreticisi ülkeler SSCB ve Güney Afri­ka'dır. Ayrıca Kanada, ABD, Güney Ameri­ka, Yeni Zelanda ve İzlanda'da da az miktar­larda platin çıkarılır.

Platinin değeri ve önemi asit ile benzeri kimyasal maddelerden etkilenmemesinden ve erime noktasının yüksek olmasından gelir. Kimya laboratuvarlarında kullanılan eritme kapları ya da yüksek sıcaklıklara dayanıklı deney potaları platinden yapılır. Platin ku­yumculukta da kullanılır. Ama altından daha pahalı olduğu için, çoğu kez altına katılarak "beyaz altın" üretilir. Beyaz altında altının miktarı çok, platininki azdır; platin yerine palladyum da kullanılabilir. Elektrik sigortalarının uçları da platinden yapılır; bu platin uçlar elektrik kıvılcımlarının yüksek sıcaklığı­na ve kimyasal etkisine karşı son derece dirençlidir. Ağırlıkların ve ölçülerin kusursuz ve çok duyarlı standart örnekleri de platinden hazırlanır. Platin ısıtıldığında öbür metallerin pek çoğundan daha az genleşir; genleşmesi hemen hemen yumuşak camınki kadardır. Bu nedenle, içine tel giren havası boşaltılmış cam tüplerde, örneğin elek­trik ampullerinde platin teller kullanılabilir ve böylece tüpün içine hava sızması engellenebi­lir. Ama bunun için genellikle daha ucuz alaşımlar (metal karışımları) tercih edilir.

Platin kimya sanayisinde katalizör olarak da çok kullanılır. (Katalizör, bir kimyasal tepkime sırasında, kendisi değişime uğrama­dan başka maddelerdeki değişimleri hızlandı­ran maddedir.) Örneğin sülfürik asit üreti­minde, kükürt dioksit gazı ile havadaki oksi­jenin birleşmesini hızlandırmak için platin katalizör kullanılır.