RACINE, Jean

RACINE, Jean (1639-1699). Şair ve oyun yazarı Jean-Baptiste Racine, dilinin şiirselliği ve yarattığı karakterlerin inandırıcılığı ile Fransız klasik trajedisinin ustası sayılır. Racine Yunan mitolojisinden, Eski Yunan trajedi yazarlarının oyunlarından ya

da tarihten seçtiği oyun kahramanlarını ger­çekçi bir biçimde, sanki kendi çağında yaşa­yanlar gibi düşünen ve davranan kişiler olarak çizmiştir.

La Ferte Milon'da doğan Racine, küçük yaşta annesiz babasız kalınca Paris yakınların­daki bir manastırda eğitim gördüyse de, sonradan bu eğitimden koparak edebiyata yöneldi. XIV. Louis'ye yazdığı övgü şiiriyle kralın desteğini kazandı. Daha sonra yazdığı oyunların başarısı üzerine soylu sanı aldı.

Eski Yunan trajedisinin klasik biçimini kullanan Racine'in oyunları sarayın koruması altındaki tiyatrolarda, soylulardan oluşan bir izleyici karşısında oynandı. Bu oyunlarda tutkular ile akıl ve erdem arasındaki çatışma trajediyi yaratıyordu. Aklın yolu görev ve sorumluluktan geçtiği için, oyunun sonunda ahlaksal ya da dinsel değerler egemen oluyor­du. Racine'in 1667'de yazmış olduğu Andro mak (Andromaque) trajik bir sonla biten tutkulu bir aşk öyküsünü konu alır. Britannicus_y Neron Devrine Ait Manzum Piyes'in (Britannicus; 1669) kahramanları Roma İm­paratoru Neron ile iktidar hırsı içindeki anne­si Agrippina'dır. Oyun, Neron'u suça ve cina­yete iten nedenleri irdeler. Ünlü Yunanlı ko­medi yazarı Aristofanes'in Eşek Arıları: Yar­gıçlar (İÖ 422) oyunundan uyarlamış olduğu Davacılar (Les Plaideurs; 1668), yazarın tek komedisidir. Osmanlı tarihini değiştirerek yazmış olduğu Bayazıt (Bajazet; 1672) ise yı­kımla sonuçlanan tutkulu ve kıskanç bir aşk ilişkisinin öyküsüdür.

35 yaşında sanat yaşamının doruğuna yük­selen Racine, Yunan mitolojisinden konuları işleyen Iphigenie'yi (1674) ve derin, şiirsel bir trajedi olan Phaidra'yı (Phedre 1677) yazdı. Racine, başyapıtı sayılan Phaidra sahneye konduktan sekiz ay sonra tiyatroyu bıraktı. Nedeni tam olarak anlaşılamadıysa da, dinsel çevrelerin tiyatroya karşı giderek artan tepki­si altında kalmış olabileceği sanılmaktadır. Bundan birkaç yıl sonra bir dostunun ısrarı üzerine iki trajedi daha yazdı. Ester (Esther 1689) ve Atali (Athalie; 1691) adlı bu iki oyu­nun konuları Kutsal Kitap'tan alınmıştı.

Yazara yaşamının son yıllarında kral tara­fından Fransa'nın resmi tarihini yazma görevi verildi. Yeniden dine dönen Racine, 20 yaşın­da dindar bir kızla evlenerek yedi çocuk sahibi oldu. Fransız toplumunda saygın bir yeri olan Racine'in oyunları daha yaşadığı dönemde Fransız tiyatrosunun klasikleri ara­sına girdi.