ZİL

ZİL, vurmalı bir çalgıdır. Çok eskiçağlardan beri kullanıldığı bilinen bu çalgı önceleri tunçtan yapılıyordu. Daire biçiminde olan ve tencere kapağını andıran bu müzik aleti daha sonra pirinçten yapılmaya başlandı. Zil ya ikisi birbirine vurularak ya da tek bir zile baget denen sopayla vurularak ses çıkartır. Birbirine vurularak çalınan zillerin ortaları deliktir. Buradan geçirilen deri bir şerit, zilleri elde tutmaya yarar. Vurma sırasında titreşimin kaybolmasını ve buna bağlı olarak sesin boğulmasını önlemek için ziller birbirine vurulurken hafifçe kaydırılır. Buna göre vu¬ruş biçimi ayarlanarak sesin sürekli ya da süreksiz olması sağlanabilir. Bando ve klasik müzik orkestralarında kullanılan ziller genel¬likle bu türdendir. Klasik orkestrada tokmak¬la çalınan tekli ziller de kullanılır. Dans ya da caz orkestralarındaki ziller ise çoğunlukla davul ile birlikte kullanılan ritim araçlarıdır. Davul ile birlikte kullanılan ziller genel olarak iki çeşittir. Bunlardan biri tek bir zildir ve dikey bir çubuğun üzerine oturtulmuştur; bagetle vurularak ses elde edilir. Öteki ise tam üst üste gelecek biçimde duran ve ayakla yönetilen bir pedal aracılığıyla çalınan bir çift zilden oluşur. Kontrzil (kontrazi) denen bu zilin sesi ötekine göre daha boğuktur. Bateri¬ye bağlı olarak birçok zil kullanılabilir.
Zil orkestraya 18. yüzyılda girdi. Zilin batıda bu tür kullanımında Osmanlı askeri bandosu olan Mehterhane'nin etkisi vardır.
Zil, Mehterhane'nin en önemli çalgılarındandı. "Halile" adıyla da anılan zilin çeşitli büyüklükte olanları vardı. Halile, Mevlevi müziğinde kudümden sonra en önemli ritim çalgısıdır. İstanbullu Zilciyan ailesinin ürettiği ziller, özel ve formülü gizli tutulan alaşımı sayesinde çok iyi tınladığından dünyaca tanın¬mıştır.
Küçük boyutlu ziller ise iki parmağa takıla¬rak çalınır. İki elde birden bulunan bu ziller çalgılara eşlik etmek için kullanıldığı gibi halk oyunları oynanırken de oyuncular tarafından kullanılır. Ülkemizde ve özellikle de Arap ülkelerinde çok kullanılan bir müzik aletidir.