ZERDÜŞT

ZERDÜŞT, bugün hâlâ yaşayan en eski dinlerden biri olan Zerdüşt dininin kurucusu¬dur. Eski Farsça'ya yakın bir dil olan Avesta dilinde Zarathushtra adıyla anılır.
İÖ 7. yüzyılın sonu ile 6. yüzyılın başlarında yaşayan Zerdüşt'ün yaşamına ilişkin kesin bilgi yoktur, ama Eski İran'ın Azerbaycan yakınlarındaki yaylalarında doğduğu sanıl¬maktadır. Büyük olasılıkla bir rahipti. Zer¬düşt'e ilişkin efsanelerde, yeni dini kurması için kendisine 30-40 yaşlarında vahiy geldiği anlatılır. Zerdüşt insanlara, yalnızca bir tek tanrının olduğunu söyledi ve onları çok tanrıcılıktan vazgeçmeye çağırdı. Kral Viştaspa'ya kendi dinini benimsetti. Tüm İran'a yayılan bu yeni din bölgede bir savaşa yol açtı.
Zerdüşt'ün de bu savaşta öldürüldüğü sanıl¬maktadır.Zerdüşt dininde tapınak ya da tapınılacak imgeler yoktur. Bu dinin rahiplerine sonra¬dan Mecusiler dendi. Bu rahipler evrende her şeyin bir karşıtı olduğunu anlattılar. Zerdüşt dininde, bilge tanrı Ahura Mazda'nın karşı¬sında kötülüğü simgeleyen Ehrimen yer alır. Altı kutsal ruh Ahura Mazda'ya eşlik eder. Bunların her biri adalet, iyilik, doğruluk ya da bağlılık gibi bir ya da birkaç değeri temsil eder. Bu altı kutsal ruhun altında, doğa güçlerini denetlediğine inanılan melekler var¬dır. Lakabı Druc (yalan) olan Ehrimen'in yardımcıları ise daeva'lar denen kötü cinler¬dir. Ahura Mazda'nın verebileceği en büyük armağan zekâdır. Zekâ insanlara iyiyle kötü¬yü ayırt etme gücü sağlar. Zerdüşt dininde, iyilikle kötülüğün çatışmasının 3.000'er yıl süren dört dönemden geçeceğine inanılır. Bu 12 bin yıllık sürenin son 3.000 yılı Zerdüşt'ün doğumu ile başlamıştır. Zerdüşt dininin kut¬sal kitabı Avesta, özgün elyazması metinler¬den artakalan parçalardır. Özgün metinlerin Büyük İskender'in İran'a girdiği dönemde kaybolduğu düşünülmektedir. Bugünkü Avesta, İS 3.-7. yüzyıllarda Sasani hükümdarlarınca Orta Farsça ya da Pehlevi dilinde der¬lenmiştir.
Zerdüşt dini özellikle Sasaniler döneminde devlet dini olarak hızla yaygınlaştı. Araplar'm İran'ı işgal etmesinin ardından bir süre daha önemini koruduysa da, Zerdüşt dinine ina¬nanlar İS 8.-10. yüzyıllarda dinsel baskılar nedeniyle İran'ı terk ettiler. Parsiler olarak bilinen bu topluluk Hindistan'ın bazı bölgele¬rine yerleşti. Günümüzde Zerdüşt dini İran' daki Gebriler ve Hindistan'daki Parsiler ara-sında varlığını sürdürmektedir.