Yargıçlara değil, devlete dava açılabilecek

Ergenekon sanıklarının hâkimlere karşı tazminat davaları açması üzerine Ak Partili vekilin verdiği bir yasa teklifine göre artık hâkim veya savcılar aleyhine değil, devlet aleyhine tazminat ddavası kapsamında tutuklu bulunan Prof. Dr. Mehmet Haberal’ı sağlık sorunlarına rağmen tahliye etmeyen 9 hâkimin tazminata mahkum edilmesi, bu davanın ardından çok sayıda Ergenekon sanığının aynı hâkimler hakkında tazminat davaları açmaları Ak Parti’yi harekete geçirdi.
Ak Parti Bolu Milletvekili Fatih Metin’in verdiği yasa teklifine göre, artık bu tür davalar Yargıtay’da değil asliye hukuk mahkemelerinde görülecek ve hâkim veya savcılar aleyhine değil doğrudan devlet aleyhine tazminat davası açılması gerekecek.
Teklif; hızlı biçimde yasalaşırsa, henüz kesin karara bağlanmayan Haberal davası da düşecek. Teklife göre, sadece hâkimler değil, yargı kararına uymayan, kişisel kusurla kamuyu zarara uğratan bürokratlar da tazminat riskinden kurtulacak. Anayasaya göre, devletin ödediği tazminatların ilgili hâkim-savcı ya da bürokrata rücu edilmesi gerekiyor, ancak düzenlemede, hâkim ve savcılara, ancak görevlerini kötüye kullandıkları saptanırsa tazminatın rücu edileceğinin belirtilmesi, rücuyu neredeyse imkânsız hale getirecek. Teklifle getirilen önemli düzenlemeler ana hatlarıyla şöyle:

Devlete dava
-  Hâkimler ve Savcılar Yasası’nın 93. maddesinde yapılacak değişiklikle; hâkim ve savcıların bir soruşturma; kovuşturma veya davayla ilgili olarak yaptıkları işlem, yürüttükleri faaliyet veya verdikleri her türlü kararlar nedeniyle, ancak devlet aleyhine tazminat davası açılabilecek.
-  Kayırma, vaat edilen bir menfaat sebebiyle kanuna aykırı karar verme, kesin ve açık yasa hükmüne aykırılık, kararın mevcut olmayan bir sebebe dayandırılması, tutanağın veya kararın tahrif edilmesi gibi nedenlerle açılabilecek bu tazminat davaları da artık Yargıtay’ın ilgili dairesinde değil, ilgili hâkim, savcının görev yaptığı yerdeki asliye hukuk mahkemesinde açılacak.
-  Haberal kararından sonra Ergenekon hâkimleri aleyhine tazminat davası açan Ergenekon sanıklarının açtığı davalar, devlet aleyhine açılmış sayılacak. İşkence, faili meçhul soruşturmaları ve benzeri dava ve soruşturmalarda da hâkim-savcı aleyhine dava açılamayacak.
-  Devlet, açılan davada tazminata mahkûm olursa, 1 yıl içerisinde bu kez devletin, ilgili hâkim savcıya bu parayı rücu etmek için kararı veren aynı mahkemede dava açması gerekecek. Ancak anayasaya göre açılması zorunlu rücu davası, başta AİHM kararları olmak üzere birçok dava sonunda devlet tarafından açılmıyor.
-  Devlet Memurları Yasası’nın 13. maddesinde yapılacak değişiklikle kişiler yine kamu hukukuna tabi görevlerle ilgili olarak uğradıkları zararlardan dolayı, ancak ilgili kamu kurumu aleyhine dava açabilecek. Fakat teklifle, “kişisel kusur iddiasıyla bile olsa bu görevleri yerine getiren personel aleyhine dava açılamaz” düzenlemesi de getirileceği için, ilgili kamu çalışanı hakkında dava açılması artık imkânsız olacak.avası açılabilecek