ROOSEVELT, Franklin D.

ROOSEVELT, Franklin D. (1882-1945). Sa­vaş ve barış dönemlerinde ülkesine hizmet etmiş olan Franklin Delano Roosevelt, üst üste dört kez ABD başkanı seçilmiştir.

Bir toprak sahibinin oğlu olan Roosevelt, New York kentindeki Hyde Park'ta dünyaya geldi. 1900-04 arasında Harvard Üniversite­sinde eğitim gördü. 1905'te uzak akrabası Başkan Theodore Roosevelt'in yeğeni olan Anna Eleanor Roosevelt ile evlendi. 1907'de New York'ta avukatlık yapmaya başladı. Theodore Roosevelt ile olan ilişkisi siyasetle ilgilenmesine yol açtı. 1910'da Demokrat Parti'den New York Eyalet Senatosu'na se­çildi.

1912^?de Woodrow Wilson başkan olunca Roosevelt'i deniz kuvvetleri bakan yardımcı­lığına getirdi. Bu görevdeki başarısı nedeniyle 1920'de Demokratların başkan yardımcısı adayı oldu. Ama Demokratlar seçimde yenil­giye uğrayınca Roosevelt de avukatlık mesle­ğine geri döndü. 1921'de yakalandığı çocuk felci hastalığı yüzünden yaşamının sonuna kadar belden aşağısı sakat kaldı. Büyük bir irade gücüyle, üç yılda koltuk değnekleriyle yürümeyi öğrendi. 1924'te yeniden çalışmaya başladı. Dört yıl sonra New York valisi seçildi ve 1930'da ikinci kez vali oldu. Bu görevdeki başarısı nedeniyle, 1932'de Demokrat Parti'nin başkan adayı olarak gösterildi. 1929'da başlayan ekonomik bunalım nedeniyle işsiz kalan milyonlarca insana, "Yeni Düzen" adı­nı verdiği ekonomik ve toplumsal reform programıyla seslendi ve rakibi Herbert Hoover karşısında rahat bir zaferle ABD'nin 32. başkanı oldu.

Roosevelt 1933 Mart'ında başkan olduğu zaman ülkede 12 milyon işsiz ve sosyal yar­dımla geçinen 5 milyon aile vardı. Çok sayıda işyeri, fabrika, çiftlik ve banka kapanmış ya da iş göremez duruma gelmişti. Roosevelt'in ekonomik işleyişi hızla düzeltmek için öngör­düğü program bütün ulusa yeni bir umut verdi. Devletin gerektiğinde ülke ekonomisi­ne karışabileceğini savunan Roosevelt, kamu yapılarında, ağaçlandırma, yol yapımı ve sel baskını denetimi gibi alanlarda iş olanakları yaratarak işsizlere devlet eliyle iş sağladı.Sosyal Güvenlik Yasası'yla, işsizlik sigortası ve emeklilik maaşı uygulaması başlatıldı. Roosevelt hükümetin, borçlan yüzünden güç durumda olan çiftçilere para yardımında bu­lunmasını, sanayi kuruluşlarını ve bankaları desteklemesini sağladı.

1936'da büyük bir çoğunlukla yeniden baş­kan seçildi. Yurtiçinde yeni refah yasaları çıkarttı. Alman ve İtalyan diktatörlerin saldır­gan siyasetlerini engellemeye çalışan Roose­velt, ABD kamuoyunun Avrupa'daki olaylar­dan uzak durma eğiliminden dolayı olaylara doğrudan karışmaktan kaçındı. 1939'da savaş çıktığında ABD tarafsız kaldı, ama 1940 yazında Hitler Fransa'yı işgal edince, Roose­velt kamuoyunu İngiltere'ye yardım etmenin önemine inandırdı ve ABD silahlı kuvvetleri­ni düzenli biçimde güçlendirmeyi sürdürdü.

1940'ta genel uygulamaya karşı çıkarak başkanlık için üçüncü kez adaylığını koydu ve yeniden seçildi. Bu dönemde Müttefiklere, Almanya ve İtalya'ya karşı savaş gereçleri sağladı. 1941 Ağustos'unda İngiltere Başba­kanı Winston Churchill ile bir gemide buluşa­rak sekiz maddelik Atlantik Sözleşmesi'ni imzaladı.

7 Aralık 1941'de Japonya, ABD'nin Hawaii' deki Pearl Harbor deniz üssüne saldırınca ABD, Japonya, Almanya ve İtalya'ya karşı II. Dünya Savaşı'na girdi. 11 milyon ABD'li silah altına alındı; uçak, tank ve silah üretimi hızla artırıldı ve Mihver Devletleri'nin yenil­mesi için Müttefikler'le sıkı ilişkiler kuruldu.

1944'te yapılan seçimde Roosevelt 4. kez başkan seçildi. 1945'te Roosevelt, Churchill ve Stalin Yalta Konferansı'nda bir araya gelerek, Almanya'nın kayıtsız şartsız teslim olması konusunda anlaştılar. Roosevelt bu konferansta, savaştan sonra barışın korunma­sı için gerekliliğine inandığı Birleşmiş Milletler'in kurulmasıyla ilgili tasarılarını Stalin ve Churchill ile tartıştı. 1945 Nisan'ında San Francisco'da Birleşmiş Milletler'in kuruluş sözleşmesini hazırlamak için yapılacak top­lantıya katılamadan, beyin kanaması geçire­rek öldü. Yerine, başkan yardımcısı Harry S. Truman geçti.