NEWTON, Sir Isaac

NEWTON, Sir Isaac (1642-1727). İngiliz fi­zikçi ve matematikçi Isaac Newton dünyanın gelmiş geçmiş en büyük bilginlerinden biridir. Bir çiftçinin oğluydu. İngiltere'de Lincolnshire'da doğdu. Doğumundan üç ay önce babası ölmüş, annesi ise yeniden evlenmiş ve Isaac'ı büyükannesinin yanında bırakarak bir başka köye taşınmıştı. Isaac oldukça yalnız bir ço­cukluk dönemi geçirdi.

Isaac pek parlak bir öğrenci değildi, ama uçurtma, yel değirmeni ve güneş saati gibi şeyleri yapmakta büyük bir ustalık gösteriyor­du. 18 yaşındayken matematik öğrenimi gör­mek üzere Cambridge Üniversitesi'ne girdi. 1665'teki veba salgım nedeniyle üniversitenin kapatılması üzerine, çalışmalarını evinde sür­dürdü. Anlatıldığına göre, bir gün Woolsthorpe'deki evinin bahçesindeyken, bir elmanın ağaçtan düştüğünü gördü ve elmanın neden dümdüz yere doğru hareket ettiğini düşünme­ye başladı. Sonunda, bunun Dünya'nın elma­yı çekmesinden kaynaklandığı sonucuna ulaş­tı. Böylece, yerçekimi kuramı üzerine çalış­maları başlamış oluyordu. Bu öyküye çok az insan inanmaktadır. Ama, Newton'un doğal olguların açıklanış yolları üzerine derinlemesine düşünmüş olduğu bir gerçektir.

Newton 1666'da güneş ışınlarını bir prizma­nın içinden geçirerek bileşenlerine ayırdı ve böylece beyaz ışığın niteliğini keşfetti. 1669 dolaylarında da diferansi­yel ve integral hesabı geliştirdi, ama bu konu­ya ilişkin çalışmalarını ancak 35 yıl sonra ya­yımladı.

Bilim dünyası açısından çok önemli olan bu üç buluşu gerçekleştiren Newton henüz dün­ya çapında bir üne kavuşmamıştı. Çalışmala­rını çok az kişi biliyordu. Ama 1669'da mate­matikçi Isaac Barrow'un önerisi üzerine Newton, henüz 27 yaşındayken Cambridge Üni­versitesinde matematik profesörü olarak gö­revlendirildi.

Işık konusundaki çalışmalarını sürdüren Newton, 1668'de ilk aynalı teleskopu yaptı. 1671'de, Londra'daki Krali­yet Derneği bu teleskopu inceledi ve Newton'u derneğin üyeliğine seçti. Newton artık İngiliz bilim dünyasının önderi durumuna gel­mişti.

Newton en önemli yapıtı olan Philosophiae Naturalis Principia Mathematica'yı ("Doğa Felsefesinin Matematik İlkeleri") 1687' de yayımladı. Kısaca Principia adıyla anılan ve Nevvton'un hareket yasaları, dalga kuramı ve yerçeki­mi üzerine çalışmalarını içeren bu yapıt, bu­güne kadar yazılmış bilimsel kitapların en önemlilerinden biridir. Newton'un yerçekimi kuramı, gezegenlerin hareketleri ile kuyruk­luyıldızların yörüngelerinin açıklanması açı­sından büyük önem taşır. Newton, 1704'te yayımlanan Opticks ("Optik") adlı ya­pıtında ise, diferansiyel ve integral hesap ile öbür matematik çalışmalarının yanı sıra ışık kuramını da açıklamıştır.

1696Ma darphane müdürlüğüne getirilen Newton, para basım sisteminde reform yaptı. İki kez parlamentoya seçildiyse de siyasetle fazla ilgilenmedi. 1703'te Kraliyet Derneği' nin başkanı olan Newton, bu görevini ölünce­ye değin sürdürdü. 17ü5'te Kraliçe Anne ona "sir" unvanı verdi. Newton, bu unvanı alan ilk İngiliz bilim adamıydı.

Sir Isaac Nevvton yaşamını tümüyle bilime adamıştı. Ama öfkeli yapısı ve bilim adamla­rının kendisine yönelttiği eleştiriler çalışma­larını olumsuz yönde etkiledi. Robert Hooke ve Newton'un çalışmalarından habersiz ola­rak diferansiyel ve integral hesabı bulan Al­man matematikçisi Gottfried Wilhelm Leibniz ile uzun süreli sert tartışmalara girişti. Eleştiriden çekindiğinden, "matematik kafası basit kişilerin sataşmalarından korumak için" PrincipicCyı özellikle zorlaştırdı.

Daha sonraki yıllarda Newton, sağlığının bozulması üzerine bilimsel çalışmalarına son vermek zorunda kaldı. Londra'da öldü ve Westminster Abbey'e gömüldü.