NÂSIR

NÂSIR (1918-1970). 1956'dan 1970'e kadar Mısır cumhurbaşkanı olan Nâsır ülkesinde krallığa son veren hareketin önderliğini yap­mıştır. İskenderiye'de bir posta memurunun oğlu olarak dünyaya geldi. Asıl adı Cemal Abdiinnâsır'dır. Kahire'deki askeri akademi­de öğrenim gördü. Mısır ordusunda subay olduğu sıralarda, amacı Mısır'da ulusal bilinci geliştirmek ve ülkedeki ingiliz egemenliğine son vermek olan gizli Özgür Subaylar Örgütü'nün kurulmasında önemli rol oynadı. 1948'de İsrail'e karşı savaşan Filistinlilerin saflarında dövüştü. 1952'de Özgür Subaylar Örgütü, Kral Faruk'u devirdi. Mısır'ı terk eden kral, tahtı bıraktığını açıkladı. Askeri darbede önemli rolü bulunan General Muhammed Necib'in adının sonradan Nâsır'a karşı düzenlenen bir suikaste karışması, gö­revden alınmasına neden oldu. Nâsır, yeni Mısır yönetiminin belirleyici tek kişisi duru­muna geldi. 1956'da Mısır cumhurbaşkanlığı­na seçildi.

NATO ve Varşova Paktı'na girmeyen Nâsır ılımlı bir dış siyaset izlemeye özen göstererek "bağlantısızlar" hareketi içinde yer aldı, Bağ­lantısız ülkelerin ilkeleri, barış içinde bir arada yaşamayı temel alan bağımsızlık, askeri ittifaklara girmeme, yabancı güçlere kendi topraklarında üs vermeme ve ulusal kurtuluş savaşlarını desteklemektir.

Nâsır, cumhurbaşkanlığı sırasında ülkede bir dizi reforma girişti. îşe toprak reformuyla başladı. Assuan'da kurulacak olan baraj için ABD ve İngiltere daha önce söz vermiş oldukları krediyi vermeyeceklerini açıklayın­ca 1956'da, o zamana kadar İngiliz deneti­minde olan Süveyş Kanalı'nı kamulaştırdı. Bunun üzerine İngiltere, Fransa ve İsrail Mısır'a karşı ortak bir askeri harekâta girişti. Süveyş'in kamulaştırılmasını öbür İngiliz ve Fransız şirketlerinin kamulaştırılması izledi. İsrail, Mısır'a saldırdı. İngiliz ve Fransız hava kuvvetleri Mısır hava alanlarını bombaladı. Bunalım Birleşmiş Milletler'in Süveyş Kanalı' nın denetimini Mısır'a bırakma kararıyla sona erdi. Nâsır elde ettiği bu başarıyla gücünü pekiştirdi. Arap dünyasında bağımsızlık mü­cadelesinin önderi olarak benimsendi. Cezayir Bağımsızlık Savaşı'nı destekleyen Nâsır, 1958'de Suriye ile Mısır'ın

Birleşik Arap Cumhuriyeti adı altında birleş­mesine öncülük ettiyse de, 1961'de bu birlik bozuldu.

Nâsır Assuan Barajı'nın yapımına özel önem veriyordu. Bunun için gerekli krediyi daha sonra SSCB'den sağladı. Nâsır'ın en önemli dış sorunu İsrail'di. Mısır ve Suriye, 1967'de Altı Gün Savaşı olarak da bilinen Üçüncü Arap-lsrail Savaşı'nda yenilgiye uğ­radı. İsrail, Mısır hava kuvvetlerini, havalan­maya bile fırsat vermeden yok etti. Bu yenil­giden sonra Nâsır istifa etmek istediyse de, halk buna razı olmadı. Nâsır ölünceye kadar Mısır cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.