NİTRİK ASİT

NİTRİK ASİT. Renksiz, ağır, yağsı bir sıvı olan nitrik asit çok güçlü bir asittir. ÎS 9. yüzyıldan beri bilinen nitrik asit eskiden, Şili güherçilesi denen ve daha çok Şili, Peru ve Bolivya'daki çöllerde bulunan sodyum nitratın sülfürik asit ile birlikte ısıtıl­ması yoluyla elde edilirdi. I. Dünya Savaşı sırasında, patlayıcı madde yapmak için çok miktarda nitrik asite gereksinim doğmuştu, ama başlıca sodyum nitrat üreticisi olan Şili ile Almanya'nın ilişkileri kötüydü. Bunun üzerine Alman kimyacı Fritz Haber, havadaki azottan amonyak elde etme­nin, sonra da bunu yüksek sıcaklıkta, havada­ki oksijenle birleştirerek nitrik asit üretmenin yolunu buldu. Wilhelm Ostwald adındaki bir başka kimyacı da, bu yöntemi sanayi ölçeğin­de uygulayabilmek için gerekli buluşları ger­çekleştirdi.

Deri üzerine döküldüğünde ciddi yanıklara yol açan nitrik asit, yalnızca bitkisel ve hayvansal maddeleri değil, altın, platin, tantal ve titan dışındaki bütün metalleri de aşındırır, yani yenime uğratır. Bu sayılan metaller bile, nitrik asit ile hidroklorik asitin karışımından oluşan ve simyacıların "kral suyu" dedikleri bileşikten etkilenirler. Bu özelliği nedeniyle nitrik asitten, bakır levhaların belirli kesimle­rinin "dağlanarak" oymabaskı levhaların ha­zırlanmasında ve metallerle metal cevherlerinin saflık derecesinin belir­lenmesinde yararlanılır.

Üretilen nitrik asitin yaklaşık yarısı patlayı­cı madde yapımında tüketilir. Nitrik asit ayrıca kimyasal gübre, plas­tik, fotoğraf filmi ve boyarmadde yapımında da kullanılır.

Nemli havada elektrik boşalması olduğun­da az miktarda nitrik asit oluşur; bu nedenle, sağanak yağışlı havalarda, şimşek çaktığında, yağmur damlacıklarında çok seyreltik halde nitrik asit oluşur. Bu seyreltik asit toprakta emilir ve parçalanarak nitrat denen tuzları oluşturur. Nitratlar bitkiler için büyük önem taşır.