NEYZEN TEVFİK

NEYZEN TEVFİK (1879-1953), bir yergi şairiydi ve neyini yanından ayırmazdı. Soyadı Kolaylı olan bu ilginç sanatçı sözünü sakınma­dan yazdığı yergileri ve dünya malına değer ver­meyen gönül adamı kimliği ile tanınır.

Bodrum'da doğan Neyzen Tevfik, babası­nın öğretmen olarak bulunduğu Urla'da ney öğrenmeye başladı. Bitiremediği İzmir İdadisi'nde okurken bir yandan da Mevlevi dergâ­hına devam etti ve ney dersleri aldı. 19 yaşındayken İstanbul'a gitti, Fatih Medresesi'nde okudu, Galata ve Yenikapı mevlevihanelerine devam etti. Mehmet Akif (Ersoy), Hersekli Arif Hikmet gibi şairlerle, Hacı Arif Bey, Tanburi Cemil, Udi Nevres gibi müzikçilerle dost oldu. Bektaşi tarikatına girdi, kendini içkiye vererek düzensiz bir yaşam sürmeye başladı. II. Abdülhamid yönetimine karşı söylediği pervasız sözler izlenmesine yol açtı. 1903'te Mısır'a gitti. Kahire ve İskende­riye'de bulundu. II. Meşrutiyet'ten sonra İstanbul'a döndü, bu kentte ölünceye kadar derbeder bir yaşam sürdü. Sürekli bir işe girip çalışmadığı gibi, ney çalmayı da geçim aracı yapmadı. İçkiye düşkünlüğü nedeniyle birçok kez akıl hastanesinde tedavi gördü.

Neyzen Tevfik, Türk edebiyatında yergi türünün Nef'i ve Eşreften sonra üçüncü önemli temsilcisi sayılır. Rahat ve kolay anımsanabilecek şiirlerinde yer yer Divan, yer yer Alevi ve Bektaşi edebiyatının biçimlerinden yararlanmıştır. Siyasal baskıyı, yobaz­lığı, insanlar arasındaki eşitsizliği, toplumsal bozuklukları konu alan yergileri dilden dile dolaşıp ezberlenmiştir. Yergilerinin yanı sıra tasavvuf etkisinde yazılmış şiirleri de vardır. Şiirlerini Hiç (1919) ve Azab-ı Mukaddes (1949) adlı kitaplarında toplamıştır.

Neyzen Tevfik neyi kendisi için çalmıştır. İçinden geldiği gibi çalan, duyarlı ve coşkulu üslubuyla dinleyenleri etkileyen Neyzen'in besteleri de vardır.