NAİMA

NAİMA (1655-1716). En ünlü Osmanlı tarih­çilerinden olan Naima'nın asıl adı Mustafa' dır. Doğum yeri olan Halep'te öğrenim gör­dükten sonra 1680'lerin başında İstanbul'a giderek saraya girdi. 1695'te Divan-ı Hüma­yun kalemine geçince yeteneklerini gösterme olanağı buldu. 1700'de Amcazade Hüseyin Paşa sadrazam olunca Naima'yı vakanüvisliğe (resmi tarih yazıcılığı) getirdi. Önceki tarihçilerden kendisine devredilen notları özenle inceleyip sözlü ve yazılı kaynaklara başvura­rak değerlendirdikten sonra, altı ciltten olu­şan ünlü yapıtını kaleme aldı. Naima Tarihi adıyla tanınan bu yapıt 1574-1655 arasındaki olayları kapsar. Daha sonra 1655-1703 arasını da yazmaya girişti, ama başka görevler veril­mesi, 1711'de Gelibolu'ya sürülmesi, 1712'de döndükten sonra eski durumunu koruyama­ması ve 1714'te vakanüvislik görevinden alın­ması gibi nedenler yüzünden bunu gerçekleştiremedi. Naima 1715'te defter eminliği göre­viyle atandığı Mora'da Patras'da öldü.

Naima o güne kadarki Osmanlı tarihçilerin­de görülen her yılın önemli olaylarını krono­lojik olarak sıralama biçimindeki tarih yazımı anlayışına karşı çıkmış, yapıtında olayların nedenleri, sonuçları, birbirleriyle ilişkileri üzerinde durmuştur. Ayrıca olaylarda rol oynayan kişileri de eleştirmekten geri durma­mıştır. Yapıtının girişinde İbn Haldun'un tarih görüşünü benimsediğini açıklayarak, Osmanlı tarihini bu görüş doğrultusunda yo­rumlamış, İbn Haldun'un beşinci aşama ola­rak nitelediği çöküşün ancak akıllı, ileri gö­rüşlü, güçlü devlet adamlarının işbaşına gel­mesiyle geciktirilebileceğini savunmuştur.