NAMİBİA

NAMİBİA. Afrika'nın son sömürgesi olan Namibia 21 Mart 1990'da bağımsızlığına ka­vuştu. Böylece 106 yıllık sömürge dönemi sona ermiş oldu.

Eskiden Güney Batı Afrika olarak bilinen Namibia'nın batısında Atlas Okyanusu, kuze­yinde Angola ve Zambia bulunur. Kuzeydo­ğuda Zimbabve'yle çok küçük bir sınırı var­dır. Doğusunda Botsvana yer alır. Güneydo­ğu ve güneydeyse Güney Afrika Cumhuriyeti ile çevrilidir. Namibia'nın Atlas Okyanusu'na olan kıyısının uzunluğu kuzeyden güneye 1.320 km dolayındadır. Kazaya uğrayan gemi­lerin yardım sağlamasının hatta içecek su bile bulabilmesinin olanaksız olduğu bu kıyılar "iskelet kıyısı" adıyla da anılır.

Namibia'nın büyük bölümünü, denizden yüksekliği 900 ile 1.500 metre arasında deği­şen ve doğuda Kalahari Çölü'ne ulaşan bir yayla kaplar. Bu yayla yer yer yüksekliği 2.400 metreye varan dağlar ve sıradağlarla kesilir. Okyanus kıyısındaki Swakopmund kentinin kuzeyinde bulunan Brandberg 2.577 metre yüksekliği ile ülkenin en yüksek dağıdır.

Namibia kurak bir ülkedir. Yazları, kıyı şeridi dışındaki kesimler çok sıcak geçer. Kıyı şeridinde yağmur seyrek görülür; iklim Gü­ney Okyanusumdan gelerek kıyıya ulaşan soğuk Benguela Akıntısının etkisi altındadır. Serin ve sisli olan kıyı şeridini, genişliği 160 kilometreye varan Namib Çölü kuşatır. Gerçek bir kum çölü olan Namib Çölü'nde hemen hemen hiç bitki yetişmez.

Namibia'da aslan, zürafa, zebra, antilop, fil ve gergedan gibi hayvanlar yaşar. Dünyanın en büyük doğal parklarından biri olan Etoşa Ulusal Parkı'nda çeşitli yabanıl hayvanlar koruma altındadır.

Namibia'da, postundan değerli bir kürk olan astragan yapılan karakul koyunu ve sığır yetiştirilir. Elmas, uranyum, kalay ve tung­sten çıkarılır. Namibia halkının büyük bölü­münü değişik Afrika dilleri konuşan Ambolar, (Uambolar) Kavangolar, Hererolar, Bergdamalar (Damaralar), Koikoiler (Hotan tolar) ve Buşmanlar (Sanlar) gibi Siyah toplu­luklar oluşturur. Genellikle Afrikaner, Al­man ve İngiliz kökenli olan beyazların ülke nüfusuna oranı yüzde 7 dolayındadır.

Tarih

Namibia'ya 15. yüzyıl sonlarında gelen Porte­kizliler kıyı bölgelerini keşfettiler. Sonraki yüzyıllarda Hollandalılar ve İngilizler iç ke­simlere de ulaştılar. 1840'larda Almanlar böl­geye gelmeye başladı. Güney Batı Afrika adıy­la anılan bu bölge 1884'te Almanya'nın koru­ması altına girdi ve ardından Alman sömürge­si oldu. Yerli kabilelerin Alman yayılmasına karşı direnişini Almanlar şiddetle bastırdı. 1908'de bölgede elmas bulunması sonucu Güney Batı Afrika'ya büyük bir beyaz akını oldu. I. Dünya Savaşı'nda İngilizler'in yanın­da savaşan Güney Afrika birlikleri Almanlar'ı yenerek bölgeyi ele geçirdi. 1921'de ise Milletler Cemiyeti, Güney Batı Afrika'yı Güney Afrika'nın manda yönetimine bıraktı.

Güney Afrika bütün çabalarına karşın ül­keyi doğrudan topraklarına katamadı, ama Birleşmiş Milletler'e de vermedi. 1964'te Bir­leşmiş Milletler, Güney Afrika'nın manda yönetimini sona erdiren bir karar aldı. 1966'da ise ülkenin resmi adını Namibia olarak kabul etti. Aynı yıl, 1960'ta kurulan Güney Batı Afrika Halkı Örgütü (SWAPO) Güney Afrika'ya karşı silahlı mücadeleye başladı. 1978'de Birleşmiş Milletler, Namibia halkının tek temsilcisi olarak SWAPO'yu tanıdı. Bu arada Güney Afrika yönetimi Namibia'ya yönelik bir dizi karar aldı. Birleş­miş Milletler, SWAPO ve Afrika Birliği Örgütü'nün tanımadığı bu kararlar, ülkede yarı özerk Siyah yurtluklar kurulması, bir genel vali atanması ve kurucu meclis oluştu­rulması gibi göstermelik değişimler öngörü­yordu. Birleşmiş Milletler'in aynı dönemde sunduğu, Güney Afrika birliklerinin ülkeden çekilmesini ve serbest seçimler yapılmasını öngören ateşkes planı SWAPO ve Güney Afrika tarafından kabul edildi. Ama daha sonra Güney Afrika bu karara uymayı red­detti.

Güney Afrika 1982'de, Küba askerlerinin SWAPO'nun üslendiği Angola'dan ayrılması koşuluyla, Namibia'ya bağımsızlığını vermeyi kabul etti. 1983'te Namibia'da Güney Afrika yanlısı bir kukla hükümet kuruldu. 1988'de ise ABD'nin de desteklediği Birleşmiş Millet­ler planı kabul edildi. Bu plan uyarınca Namibia bağımsızlığına kavuşacak, buna kar­şılık Küba birlikleri Angola'dan çekilecekti.

1989'da bir yandan Güney Afrika güvenlik güçleri ile SWAPO gerillaları arasındaki ça­tışmalar aralıklarla sürerken, bir yandan da binlerce mülteci ve sürgündeki SWAPO ön­derleri ülkeye dönmeye başladı. Aynı yılın kasım ayında Birleşmiş Milletler gözetiminde yapılan seçimler SWAPO'nun zaferiyle so­nuçlandı. 21 Mart 1990 günü tam gece ya­rısı yapılan törenlerle Namibia bağımsız bir ülke oldu. Ülkenin ilk devlet başkanı olan SWAPO önderi Sam Nujoma, yönetimi Gü­ney Afrika devlet başkanından devraldı.