Türkiye'nin Özel Konumu ve Sonuçları

COĞRAFİ KONUM
Herhangi bir noktanın dünya üzerinde kapladığı alana coğrafi konum denir. Özel ve matematik konum diye ikiye ayrılır. Bir ülkenin coğrafi konumu , o ülkenin tabii, beşeri ve ekonomik özelliklerini çok yönlü etkiler.
ÖZEL KONUM 
Herhangi bir yerin kıtalara, denizlere, dağ sıralarına, boğazlara ,komşu ülkelere, ulaşım yollarına, yer altı ve yerüstü kaynaklarına, siyasi bloklara göre olan konumu ve yükseklik değerleri özel konumudur. 
ÖZEL KONUM ÜLKELERİN; jeopolitik konumunu, iklimini, nüfusun dağılışını, yerleşme şartlarını ,turizm faaliyetlerini, ulaşım imkanını, ekonomik faaliyetlerini etkiler.  
TÜRKİYE'NİN ÖZEL KONUMU VE SONUÇLARI 
•    Türkiye Asya, Avrupa ,Afrika kıtalarını birbirine bağlayan önemli bir kavşak noktasında kurulmuştur. 
•    Asya –Avrupa arasında bir köprü durumundadır. 
•    Stratejik önemi olan boğazlara sahiptir. 
•    Petrol bakımından zengin ülkelere komşudur. 
•    Asya Avrupa arasındaki en önemli ticaret ve ulaşım yolları Türkiye’den geçer. 
•    Ortalama yükseltisi fazladır ve engebelidir. Bu durum tarım, nüfus, sanayi, ulaşım ve yerleşmeyi etkiler. 
•    Türkiye’nin gerçek yüzölçümü 814.578 km2 , izdüşüm yüzölçümü ise 779.452 km2dir. Aradaki fark ülkemizin yüksek ve engebeli olmasından kaynaklanır. 
****Not: Bir yerin gerçek yüzölçümü ile izdüşüm yüzölçümü arasında fark fazla ise  o yer engebelidir. Fark az ise  düzlüktür. 
MATEMATİK KONUM 
Matematik konum:Bir yerin enlem ve boylamlara göre dünya üzerindeki yeridir. Bir başka ifade ile Ekvator’a  ve Greenwich ‘e göre konumudur.
Örneğin: Türkiye 36° -42° kuzey enlemleri ( paralelleri ) ile 26°-45° doğu boylamları (meridyenleri) arasındadır. 
YERKÜRE’ NİN KOORDİNATLARI  

PARALELLER 
Ekvatora paralel olarak 1°lik açı aralıklarıyla çizildiği varsayılan dairelerdir.  
Özellikleri: 
•    Başlangıç paraleli Ekvator'dur ve en büyük paralel dairesidir (40.076km). Dünyanın şeklinden dolayı Kutuplara gidildikçe çevre uzunlukları azalır.   
•    Birer derece aralıklarla geçerler. 
•    90 tanesi Güney, 90 tanesi Kuzey Yarımküre'de olmak üzere toplam 180 tanedirler. 
•    İki paralelin arasındaki uzaklık  her yerde 111 km dir.   
•    Paralellerin derecesi kuzey ve güneye doğru artar. 

Paralel farkı ile uzaklık hesaplanabilmesi için bize verilen merkezler aynı meridyen üzerinde olmalıdır. Farklı meridyen yaylarında olduğunda açı farkı ortaya çıkar ve iki paralel arası 111 km den daha fazla olur. 
Paralel farkı bulunurken verilen merkezler aynı yarımkürede ise büyük olan enlem derecesinden küçük olan çıkarılır. Farklı yarımkürede olurlarsa enlem dereceleri toplanır.   
A-B=? 
50-20=30 paralel farkı
30 x 111= 3330 km
E-D=?
35-15=20 paralel farkı
20x111=2220 km
B+D=?
20 +15=35 paralel farkı
35 x 111=3885 km
ENLEM VE ETKİLERİ 
ENLEM: Yerkürede herhangi bir noktanın ekvatora olan uzaklığının açı cinsinden değeridir. 
•    Güneş ışınlarının düşme açısı kutuplara doğru küçülür. Işınların atmosferdeki yolu uzar. Tutulma artar ve sıcaklık ta kutuplara doğru azalır. 
•    Denizlerin sıcaklığı ve tuzluluğu kutuplara doğru azalır.   
•    Matematik iklim kuşakları oluşur 
•    Bitki örtüsü kutuplara doğru aralıksız kuşaklar oluşturur. 
•    Tarımın yükselti sınırı, Toktağan kar sınırı (Daimi kar sınırı), Orman üst sınırı kutuplara doğru azalır.   
•    Akarsuların donma süresi kutuplara doğru uzar. 
•    Gece gündüz arasındaki zaman farkı kutuplara doğru artar. 
•    Dünyanın çizgisel dönüş hızı kutuplara doğru azalır. 

Aynı Enlem Üzerindeki Merkezlerde Ortak Özellikler   

•    Ekvatora ve kutuplara eşit uzaklıktadırlar. 
•    Güneş ışınlarını aynı açıyla alırlar. 
•    Gece- gündüz süreleri birbirine eşittir. 
•    Dünyanın çizgisel dönüş hızı aynıdır. 
•    Aynı iklim kuşağındadırlar. Fakat aynı iklim özelliği görülmeyebilir (özel konumdan dolayı). 
•    İki meridyen arasındaki mesafe aynıdır. 

MERİDYENLER  

Ekvatoru dik olarak kesen ve kutuplarda birleşen hayali dairelere meridyen daireleri  denir 
Özellikleri: 
•    Başlangıç meridyeni Greenwhic’ tir. 
•    Greenwhic’in 180 batısında ve  180 doğusunda olmak üzere 360 tane meridyen yayı vardır. Tam daire olarak 180 adettir. 
•    Aralarındaki uzaklık sadece Ekvator üzerinde 111 km’dir. Dünyanın şeklinden dolayı  Kutuplara gidildikçe bu uzaklık daralır. Örnek:Türkiye’de ortalama 85 km , Kutup dairelerinde 47 km dir.  *** Bunun sonucu olarak doğu-batı yönünde aynı mesafe gidildiğinde Kutuplara yakın yerde daha fazla meridyen geçilirken, Ekvatorda en az meridyen geçilir. 
•    İki meridyen arasında 4 dakikalık yerel saat farkı vardır. 
•    Kutuplarda birleştikleri için meridyen yayları eşit uzunluktadır. 
•    Aynı meridyen üzerindeki bütün noktalarda yerel saat aynıdır. Ayrıca  21 Mart-23 Eylül günlerinde de güneş aynı anda doğar ve batar. 
BOYLAM VE ETKİLERİ 
Boylam: Herhangi bir noktanın başlangıç meridyenine olan uzaklığının açı cinsinden değeridir. 
ETKİLERİ: Boylamın tek etkisi yerel saat farkları oluşturmasıdır.
YEREL SAAT HESAPLAMALARI  
Yerel Saat: Bir yerin kendine özgü saatidir. Güneşin ufuk çizgisindeki konumuna göre belirlenir. Güneş ufuk çizgisinde en yüksek konuma geldiğinde o yerin yerel saati 12:00 dır. Cismin gölgesi en kısadır.  

Aynı yarım kürede ise büyük olan meridyen derecesinden küçük olan çıkarılır. Farklı yarım kürelerde ise toplanır.    A-B=? 
25-10= 15° Meridyen farkı
15x4= 60 dk
E-D=? 
8-5= 3º Meridyen farkı
3x4= 12 dk
B+E=? 
10+8= 18° Meridyen farkı
18x4= 72dk=1:12

***Not: Dünyamız kendi ekseni çevresinde batıdan doğuya doğru döndüğü için doğudaki bir merkezde güneş erken doğar, erken batar. Batıdaki bir merkezde ise geç doğar geç batar. Sonuçta doğudaki bir meridyenin yerel saati her zaman daha ileridir.  
SAAT DİLİMLERİ VE ULUSAL SAAT

Günümüzde yerel saatlere göre hareket etmek hem ülke içinde hem de ülkeler arası ilişkilerde sıkıntılar meydana getirir. Bunu önlemek için uluslararası saat sistemine geçilmiştir. Bunun için dünyamız 15°' lik meridyen yayları şeklinde 24 saat dilimine ayrılmıştır. Her saat diliminde de tam ortadan geçen meridyenin yerel saati ortak kabul edilmiştir. Saat dilimlerinde de başlangıç olarak Greenwich'in 7,5° doğu ile 7,5° batı meridyenleri alınmıştır.
Büyük görmek için tıklayınız
Türkiye, ikinci ve üçüncü saat dilimlerinde yer almaktadır. Ancak biz bunlardan sadece birini kullanmaktayız.1978 yılına kadar topraklarımızın çoğunun yer aldığı ikinci saat diliminin( 30° Doğu meridyeni -İzmit) yerel saati ülkemizde ortak saat olarak kullanılmıştır. Bu tarihten sonra güneş ışığından daha fazla faydalanarak enerji tasarrufu sağlamak için ileri ve geri saat uygulamasına geçilmiştir.  İlkbahar-yaz dönemlerinde ileri (45° Doğu meridyeni-Iğdır), sonbahar-kış dönemlerinde geri saat (30° Doğu meridyeni -İzmit) uygulaması yapılmaktadır.
TARİH DEĞİŞTİRME ÇİZGİSİ

Tarih değiştirme çizgisi olarak 180 meridyeni kabul edilir. Bu meridyenin doğu tarafında batı meridyenleri, batı tarafında ise doğu meridyenleri bulunmaktadır. Dolayısıyla  doğu meridyenlerinin olduğu batısında bir gün ileri, batı meridyenlerinin olduğu doğusunda ise bir gün geridir.
Not: Tarih değiştirme çizgisi ve saat dilimleri ülke sınırlarına göre çizildiğinden meridyenlere tam uygun olarak uzanış göstermezler. Girinti-çıkıntı oluştururlar.
TÜRKİYE'NİN MATEMATİK KONUMU VE SONUÇLARI

•    Kuzey Yarım Küre'de ılıman iklim kuşağındadır. 
•     Doğusu ile batısı arasında 19°'lik boylam farkı vardır.    Bunun sonucu olarak 76 dk.lık yerel saat farkı vardır (19x4=76 dk.). 
•    Dört mevsim belirgin olarak yaşanır. 
•    Güneş ışınları hiçbir zaman dik açıyla düşmez. 
•    Yurdumuzda bir cismin gölgesi bütün yıl kuzeye düşer. 
•    Güney kıyılarımızın sıcaklığı kuzey kıyılarımızdan yıllık ortalamada 7-8°C daha yüksektir. 
•    Akdeniz'in tuzluluk oranı Karadeniz'den daha yüksektir. 
•    Kışın görülen yağışlar cephesel kökenlidir. 
•    Yurdumuza kuzeyden esen rüzgarların soğutucu, güneyden esen rüzgarların da sıcaklığı artırıcı etki yapması. 
•    Deniz turizmi en erken Akdeniz Bölgesi'nde başlar en uzun süre devam eder. 
•    Yıl içinde en uzun gündüz ve gecelerin yurdumuzun kuzeyinde yaşanması.
Türkiyenin Coğrafi Konumu ve Detaylı İstatistiki Veriler
Konum: Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine çok yaklaştığı bir alanda yer alan Türkiye Cumhuriyeti, doğuda Gürcistan, Ermenistan, Nahcivan ve İran, batıda Bulgaristan ve Gürcistan, güneyde Suriye ve Irak ile komşudur.
Coğrafi konumu: 36° 00'-42° 00' Kuzey Enlem ve 26° 00'-45° 00' Güney Boylam
Haritadaki konumu: Güney Batı Asya
Yüzölçümü: 814.578 km² (Yüzölçümünün %3'lük bölümü Avrupa kıtasında yer alan Asya topraklarıdır.)
Sınırları: toplam: 2,627 km
sınır komşuları: Ermenistan 268 km, Azerbaycan 9 km, Bulgaristan 240 km, Gürcistan 252 km, Gürcistan 206 km, İran 499 km, Irak 331 km, Suriye 822 km
Sahil şeridi: 7,200 km
İklimi: Türkiye'de başlıca üç iklim tipi görülür: Akdeniz iklimi, Karadeniz iklimi ve karasal iklim.
Arazi yapısı: Yüksek bir ülke olan Türkiye`de yüzey şekilleri önemli ölçüde çeşitlilik gösterir. Birçoğu birbirine koşut sıralar halinde uzanan dağlar,tek başına ya da çizgisel bir diziliş gösteren sönmüş yanardağlar, üstleri yanardağ lavlarıyla ya da eski göllere ait tortul kayaçlarla kaplı olan ve vadilerle yarılmış plato düzlükler,vadiler boyunca ya da ırmak ağızlarında genişleyen tabanı alüvyonlu ovalar bu çeşitliliğin başlıca öğeleridir. Bu çeşitlilik, ülkenin yaşam koşulları ile ekonomik etkinliklerini önemli ölçüde etkiler.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Akdeniz 0 m
en yüksek noktası: Ağrı Dağı 5,166 m
Doğal kaynakları: Demir, bakır, kurşun, kömür, çıva, krom uranyum ve diğer madenler.
Sulanan arazi: 36,740 km² (1993 verileri)
Doğal afetler: Depremler, seller
Nüfus: 67,803,927 (22.10.2000 verileri)
Nüfus artış hızı (yıllık): %18,28 (2000 verileri)
Bebek ölüm oranı: 39.4 ölüm/1,000 doğan bebek (2002 tahminleri)
Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 68.5 yıl
erkekler: 66.2 yıl
kadınlar: 70.9 yıl (2002 tahminleri)
Ortalama çocuk sayısı: 2.46 bebek/kadın (2002 tahminleri)
HIV/AIDS vakaları (toplam): 1325 kişi (2001 tahminleri)
Ulus: Türk
Din: Müslüman %99.8, diğer %0.2 (Hıristiyan, Yahudi, diğer)
Diller: Türkçe (resmi), Kürtçe, Arapça, Ermenice, Yunanca
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri verileri
toplam nüfus: %87.5
erkekler: %95.3
kadınlar: %79.9 (2002 tahminleri)
Yönetim biçimi: Cumhuriyet
Başkent: Ankara
İdari bölümler: 81 il; Adana, Adıyaman, Afyon, Ağrı, Aksaray, Amasya, Ankara, Antalya, Ardahan, Artvin, Aydın, Balıkesir, Bartın, Batman, Bayburt, Bilecik, Bingöl, Bitlis, Bolu, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çankırı, Corum, Denizli, Diyarbakır, Edirne, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Eskişehir, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Hatay, İçel, İğdir, Isparta, İstanbul, İzmir, Kahramanmaraş, Karabük, Karaman, Kars, Kastamonu, Kayseri, Kilis, Kırıkkale, Kırklareli, Kırşehir, Kocaeli, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa, Mardin, Muğla, Muş, Nevşehir, Niğde, Ordu, Osmaniye, Rize, Sakarya, Samsun, Şanlıurfa, Siirt, Sinop, Şirnak, Sivas, Tekirdağ, Tokat, Trabzon, Tunceli, Uşak, Van, Yalova, Yozgat, Zonguldak, Düzce
Bağımsızlık günü: 29 Ekim 1923
Milli bayram: Bağımsızlık günü, 29 Ekim (1923)
Anayasa: 7 Kasım 1982
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: AsDB, AG (Avustralya Grubu), BIS (Uluslararası İmar Bankası), BSEC (Karadeniz Ekonomik İşbirliği), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CE (Avrupa Konseyi), CERN (gözlemci), EAPC (Avrupa - Atlantik Ortaklık Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), ECO (Ekonomik İşbirliği Örgütü), ESCAP (Asya ve Pasifikler Ekonomik ve Sosyal Komisyonu), EU (aday), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Milletlerarası Ticaret Odası), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IDB (İslam Kalkınma Bankası), IEA (Uluslararası Enerji Ajansı), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Uluslararası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (gözlemci), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), NATO (Kuzey Atlantik Asemblesi), NEA (Nükleer Enerji Kurulu), NSG, OAS (gözlemci), OECD (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü),OIC, OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNIKOM (BM Irak-Kuveyt Gözlem Misyonu), UNMIBH (BM Bosna Hersek Misyonu), UNMIK (BM Kosova Geçici Yönetimi), UNOMIG (BM Gürcistan Gözlem Misyonu), UNRWA (BM Filistin Mültecileri Yardım Komisyonu), UNTAET (BM Doğu Timor Geçiş Yönetimi), UPU (Dünya Posta Birliği), WEU (Batı Avrupa Konseyi), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü)
Fert başına GSYİH: Satınalma gücü paritesine göre: 6012 $ (2001 verileri)
Fert başına GSMH 2123 $ (2001 verileri)
GSMH - büyüme hızı: %7.8 (2002)
GSMH - sektörel büyüme hızı: Tarım %6.5, sanayi %11, hizmet %5.7 (2002)
GSYİH - sektörel dağılım: tarım: %22.2
endüstri: %18.8
hizmet: %59.0 (1999)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %39 (2000 verileri)
İş gücü: 23 milyon (2000 verileri)
İşsizlik oranı: %5.6 (2000 verileri)
Endüstri: Tekstil, gıda, otomobil, madencilik, çelik, petrol, inşaat, kağıt
Endüstrinin büyüme oranı: %6.2 (2000 verileri)
Elektrik üretimi: 125.3 milyar kWh (2000 verileri)
Elektrik tüketimi: 119.5 milyar kWh (2000 verileri)
Elektrik ihracatı: 350 milyon kWh (2000 verileri)
Elektrik ithalatı: 3.35 milyar kWh (2000 verileri)
Tarım ürünleri: Tütün, pamuk, hububat, zeytin, şeker pancarı, bakliyat, narenciye, çiftlik hayvanı
İhracat: 26.9 milyar $ (2000 verileri)
İhracat ürünleri: Giyim eşyaları %25.6, gıda maddeleri %15.4, tekstil %12.3, metal ürünleri %8.6, taşıt ekipmanları %8.1 (1998)
İhracat ortakları: Almanya %18.7, ABD %11.4, İngiltere %7.4, İtalya %6.3, Fransa %6.0 (2000 verileri)
İthalat: 55.7 milyar $ (2000 verileri)
İthalat ürünleri: makine %28.3, kimyasal ürünler %15.2, yarı mamuller %14.5, yakıt %11, taşıt ekipmanları %9.5 (1999)
İthalat ortakları: Almanya %13.1, İtalya %7.9, ABD %7.2, Rusya %7.0, Fransa %6.6, İngiltere %5.0 (2000 verileri)
Dış borç tutarı: 109 milyar $ (2000 verileri)
Para birimi: Türk Lirası (TRL)
Para birimi kodu: TRL
Mali yıl: Takvim yılı
Demiryolları: 8,607 km (1999)
Karayolları: 382,059 km (1999 verileri)
Su yolları: 1,200 km (yaklaşık)
Boru hatları: Ham petrol 1,738 km; petrol ürünleri 2,321 km; doğal gaz 708 km
Limanları: Gemlik, Hopa, İskenderun, İstanbul, İzmir, Kocaeli (İzmit), İçel (Mersin), Samsun, Trabzon
Hava alanları: 121 (2000 verileri)
Helikopter alanları: 2 (2000 verileri)
Kullanılan telefon hatları: 19.5 milyon (1999)
Telefon kodu: 90
Radyo yayın istasyonları: AM 16, FM 72, kısa dalga 6 (1998)
Radyolar: 11.3 milyon (1997)
Televizyon yayını yapan istasyonlar: 635 (1995)
Televizyonlar: 20.9 milyon (1997)
Internet kısaltması: .tr
Internet servis sağlayıcıları: 22 (2000)
Internet kullanıcıları: 2 milyon (2000)