NOBEL
ÖDÜLLERİ, her yıl, çalışmalarıyla insanlığa yarar sağladığına
inanılan kişilere verilir. Nobel ödülleri ilk kez, dinamiti icat eden İsveçli
bilim adamı Alfred Bernhard Nobel'in (1833-96) vasiyeti üzerine, ölümünün
beşinci yıldönümü olan 10 Aralık 1901'de verildi. Başlangıçta fizik, kimya,
fizyoloji ya da tıp, edebiyat ve barış alanlarında verilirken, 1969'da buna
ekonomi de eklendi. Dünyadaki tüm ülkelerden insanlara açık olan Nobel Ödülü
bir altın madalya, açıklamalı bir belge ve bir miktar paradan oluşur. Nobel'in
bu ödül için bıraktığı fonun sahibi ve yöneticisi Nobel Vakfı'dır, ama bu
vakıf ödüllerin kimlere verileceğine karışmaz. Nobel adayları ödüllerin
dağıtılacağı yılın sonbaharında belirlenir. Belirleme sırasında ölçüt mesleki
yetkinlik ve çalışmaların uluslararası bir nitelikte olmasıdır. Adaylarla
ilgili görüşmeler ve oylama gizli yapılır. Fizik, Kimya ve Ekonomi ödüllerinin
kimlere verileceğine Stockholm' deki îsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, Fizyoloji
ya da Tıp ödüllerine Karolinska Kraliyet Tıp Cerrahi Enstitüsü, Edebiyat
Ödülü' ne İsveç Akademisi, Barış Ödülü'ne ise Norveç Nobel Komitesi karar
verir. Ödüller kişilere verilmekle birlikte, Barış Ödülü barışa katkısı olan
kurumlara da verilebilir. Uluslararası Kızılhaç Örgütü 1917, 1944 ve 1963'te
olmak üzere üç kez, Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği ise 1954
ve 1981'de iki kez bu ödüle hak kazanmıştır.
Kişiler iki ayrı dalda ya da değişik yıllarda aynı
dalda Nobel Ödülü alabildikleri gibi, bir dalda verilen ödülü birden fazla kişi
de paylaşabilir. Kimse ölümünden sonra aday gösterilemez, ama ölmeden önce aday
gösterilenlere ödül verilebilir. Nobel ödülleri yalnızca 1940-42 arasında
verilmemiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder