NESİN, Aziz
(doğumu 1915). Asıl adı Mehmet Nusret olan gülmece yazarı Aziz Nesin,
İstanbul'da yoksul bir ailenin çocuğu olarak doğdu. Darüşşafaka'da, Kuleli
Askeri Lisesi'nde okudu. 1937'de Harp Okulu'nu, 1939'da Askeri Fen Okulu'nu
bitirdi. 1944'te üsteğmen rütbesindeyken ordudan çıkarıldı. Bir süre değişik
işler yaptıktan sonra
Yedigün, Karagöz, Tan gazete ve dergilerinde çalıştı. 1946'da
Sabahattin Ali ile birlikte çıkardığı Markopaşa adlı gülmece dergisi büyük
ilgi topladı. Resmi makamlarca sık sık kapatılan derginin yayımını Merhumpaşa, Malumpaşa
gibi adlarla 1950'ye kadar sürdürdü. Bir süre kitapçılık ve fotoğrafçılık
yaptı. 1954'te yeniden yazarlığa döndü; çeşitli gazete ve dergilerde gülmece
öyküleri, fıkralar yazdı. 1956'da Kemal Tahir'le birlikte açtığı Düşün
Yayınevi'ni 1958'den sonra tek başına sürdürdü. 1962'de Zübük adlı
gülmece dergi sini yayımladı. 1963'te yayınevi yanınca kendini tümüyle
yazarlığa verdi. 1972'de yapıtlarının gelirini, kimsesiz ve yoksul çocukları
yetiştirmek amacıyla kurduğu Nesin Vakfına bağışladı. Bu vakıf adına edebiyat
yıllıkları çıkardı. 1979-89 arasında Türkiye Yazarlar Sendikasının başkanlığını
yürüttü. Yazıları ve eylemleri dolayısıyla birçok kez yargılanan Aziz Nesin
toplam beş buçuk yıl hapis yattı.
Edebiyata şiir ve öyküyle başlayan Aziz Nesin daha
sonra gülmece türüne yöneldi. Geleneksel gülmeceye çağdaş bir boyut kazandıran
gülmece öyküleri ve romanlarında gerçekçi bir bakış açısıyla Türkiye'nin toplumsal
yapısını ve toplumda yaşayan insanları çeşitli yönleriyle yansıtmaya çalıştı.
Toplumsal yapıdaki çarpıklıkları, kurumların işleyişindeki aksaklıkları
çarpıcı biçimde sergiledi. İşçisinden siyaset adamına, işverenine kadar
toplumun her kesiminden insanları toplumsal konumları içinde başarıyla ele alıp
anlattı. Halktan kişilere belli bir sevecenlikle yaklaşırken, fırsatçıları,
vurguncuları acımasızca yerdi. Yalın, sürükleyici anlatımı, güldürürken
duygulandıran ve düşündüren gülmece anlayışı yapıtlarının geniş halk
kitlelerince benimsenmesini sağladı.
Aziz
Nesin oyunlar da yazdı. Oyunlarının bir bölümü daha önce yazdığı gülmece öyküleri
ve romanlarından uyarlanmadır. Doğrudan tiyatro yapıtı olarak yazdığı
oyunlarda düşünce öğesi önemli bir yer tutar. Tipler, mekânlar ve durumlar
gerçek yaşamdan kaynaklanmakla birlikte soyutlaştırılmış bir biçimde verilir.
Sözgelişi kişilerin adları anlamsızdır ve bilinmeyen ülkelerde yaşarlar. Bu
oyunlarda Aziz Nesin, öykülerinde gülünç yanlarıyla yansıttığı gündelik
yaşamdaki saçmalıkların nasıl daha korkunç boyutlara ulaşabileceğini
gösterir. Daha iyi bir dünyanın kurulması için insanların el ele vermesi, sorumluluklarını
anlaması gerektiğine dikkat çeker.
Yapıtlarının
sayısı 90'a yaklaşan Aziz Nesin'in kitapları 1955'ten bu yana sürekli
yayımlanmaktadır. İt Kuyruğu (1955), Fil Hamdı (1955), Kazan Töreni
(1957), Yeşil Renkli Namus Gazı (1964), Maçinli Kız İçin Ev (1987) gibi öykü kitaplarının yanı
sıra, Gol Kralı Sait Hopsait (1957), Zübük (1957), Şimdiki Çocuklar
Harika (1967), Surname (1976), Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz (1977) gibi romanları
sayılabilir. Biraz Gelir misiniz (1958), Bi Şey Yap Met (1959), Çiçu (1970)
ise oyunlarından bazılarıdır. Birçok anı kitabı olan Nesin şiirlerini de kitap
olarak yayımladı. Ülkemizde yapıtlarıyla Karacan Armağanı (1969), Türk Dil
Kurumu Tiyatro Ödülü (1970), Madaralı Roman Ödülü (1979) alan Aziz Nesin'in
yapıtları birçok yabancı dile çevrildi. Yurtdışında da 1956 ve 1957'de Altın
Palmiye (îtalya), 1966'da Altın Kirpi (Bulgaristan), 1969'da Krokodil (SSCB),
1975'te Lotus (Asya-Afrika Yazarlar Birliği), 1977'de Hitar Petar (Bulgaristan)
ödüllerini aldı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder