NAİMA (1655-1716). En ünlü Osmanlı tarihçilerinden
olan Naima'nın asıl adı Mustafa' dır. Doğum yeri olan Halep'te öğrenim gördükten
sonra 1680'lerin başında İstanbul'a giderek saraya girdi. 1695'te Divan-ı Hümayun
kalemine geçince yeteneklerini gösterme olanağı buldu. 1700'de Amcazade Hüseyin
Paşa sadrazam olunca Naima'yı vakanüvisliğe (resmi tarih yazıcılığı) getirdi.
Önceki tarihçilerden kendisine devredilen notları özenle inceleyip sözlü ve
yazılı kaynaklara başvurarak değerlendirdikten sonra, altı ciltten oluşan
ünlü yapıtını kaleme aldı. Naima Tarihi adıyla tanınan bu yapıt 1574-1655
arasındaki olayları kapsar. Daha sonra 1655-1703 arasını da yazmaya girişti,
ama başka görevler verilmesi, 1711'de Gelibolu'ya sürülmesi, 1712'de döndükten
sonra eski durumunu koruyamaması ve 1714'te vakanüvislik görevinden alınması
gibi nedenler yüzünden bunu gerçekleştiremedi. Naima 1715'te defter eminliği
göreviyle atandığı Mora'da Patras'da öldü.
Naima o güne kadarki Osmanlı tarihçilerinde
görülen her yılın önemli olaylarını kronolojik olarak sıralama biçimindeki
tarih yazımı anlayışına karşı çıkmış, yapıtında olayların nedenleri, sonuçları,
birbirleriyle ilişkileri üzerinde durmuştur. Ayrıca olaylarda rol oynayan
kişileri de eleştirmekten geri durmamıştır. Yapıtının girişinde İbn Haldun'un
tarih görüşünü benimsediğini açıklayarak, Osmanlı tarihini bu görüş
doğrultusunda yorumlamış, İbn Haldun'un beşinci aşama olarak nitelediği
çöküşün ancak akıllı, ileri görüşlü, güçlü devlet adamlarının işbaşına gelmesiyle
geciktirilebileceğini savunmuştur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder