Seneler önce bitkilere sadece meraklı olduğum yıllarda Fenerbahçe’de bir ağaççık dikkatimi çekti. Sonbaharda açmıştı, katmerli, pembe-beyaz çiçekleri vardı.
Araştırdım ismi Hibiscus Mutabilis imiş. İstanbulda fidanlıklarda bilinmiyordu, Bodrum’da buldum, bir tanesini alıp getirdim. Akdeniz iklimini sevdiğini düşündüğüm için, poyraz rüzgarlarına kapalı, korunaklı en güneşli yere diktim.
İlk sene çiçek açtı, fakat benimki tek pembe tonlu çıktı. (Resimdeki ağacın, 10 yaşında, mimozanın baskısıyla güdük kalmış bugünkü hali, anlaşıldı, bu sene mimoza çieklerinden sonra budanacak!…)
Hibiscus mutabilis‘in Türkçesi Yol hatmisi, Ağaç gülü, Hint gülü, Yanardöner, Pamuk gülü gibi isimlerle biliniyor.
Bendeki katmerli pembe çiçekli tip dışında birçok değişikleride var. İlginizi çekerse bakın:
http://davesgarden.com/guides/pf/showimage/74748
Uzakdoğu Çin kökenli, Malvaceae ailesinden bu bitkinin aslında soğuk iklimlerde yaşayabilmesi zor. Hatmi, ya da japon güllerinden farklı iri yapraklarını kışın döküyor ama gövde don olan yerlerde etkilenebiliyor, başınıza gelirse korkmayın, bitkinizi derin budayıp tekrar sürdürebilirsiniz.
Üretilmesi basit, ilkbaharda geçen seneki sürgünlerden alacağınız çelikleri sadece toprağa daldırabilmeniz şeklinde…
Bir diğer üretim şekli tohumdan yapılıyor. Çiçeklerinden sonra oluşan tohumları, kışın uçuşmaya başladıkları zaman toplayın, ilkbahar öncesi de toprağa dikin.
Her türlü toprakta, çok su istemeden, bol güneşte açabiliyor. Porsuklarda olduğu gibi dipteki durağan suyu sevmiyor, diktiğiniz toprak mutlaka süzek olmalı.
Zamanla 5-6 metre boy, şemsiye gibi tepe yapabiliyor. Budanması gerekmiyor, şekli bozulursa, ya da soğuktan etkilenmişse budamalısınız.
Sokak kedileri’de bitkiye bayıldı, tırnaklarını yumuşak gövdesinde bileylediler, lif lif soyuldu. Meğerse bu yapısı sebebiyle yurt dışında halat yapmak için de tüketilirmiş. Çiçekler, yapraklar ilaç yapımında ve ayrıca Hindistanda kumaş, iplik boyama sanayinde kullanılırmış.
Unutmadan, bu bitkinin gövdeside zehirliymiş, budamalardan sonra lütfen elinizi yıkayın!…
Gala (Calla lily)
Bu gösterişli bitki kesinlikle bahçeye ayrı bir hava verir. Suyu çok sevdiği için havuz kenarlarına veya fazla sulak yerlere dikilebilir. Son zamanlarda çok değişik renklerde gala üretilmekle beraber dış mekan için en dayanıklı olan beyaz çiçeklilerdir.
Rizomları yaz sonuna doğru ayrılarak humuslu toprakla doldurulmuş bir saksıya dikilir. Üzerinde yaprağı olabilir. Önceleri az sulanır. Bitki büyümeye başlayınca artırılır.Saksıda yetişebilir. Yahut humuslu toprağa bahçeye de dikilebilir. Bahar ve yaz boyunca çiçekleri geçene kadar toprağı hep ıslak tutulmalıdır. Daha sonra suyu azaltılır.
Şah Tacı (Fritillaria)
Doğu Anadolu bölgesinde tabii olarak bulunan bu bitki eskiden beri bahçelerimizde yetiştirilir.Soğanları oldukça iri ve keskin kokuludur.Bu özelliğiyle bahçeden yılan ve fareleri uzak tuttuğuna inanılır.
İki cinsi vardır.Sarı veya portakal renkli Şah tacı toplu halde, aşağı doğru sarkan çiçeklere sahiptir.Boyu 50-75 cm.uzayabilir. Hafif desenli mor veya beyaz çiçekli diğer cins daha kısa boylu olup çiçekleri tek tek açar.
Hafif gölge ve drenajı iyi toprakları sever.Toprak iyi işlenmiş ve gübreli olmalıdır. Soğanlar eylül ve kasım ayları arasında 25-30 cm. derinlik,30-45 cm. aralıklarla dikilir. Nisan ayında çiçeklenir. Soğanlar topraktan çıkarılmaz. Toprağına her yıl az miktarda yanmış gübre konur.
Klivya
Klivya'nın her yıl açması için saksısını mecbur kalmadıkça değiştirmeyin. Kışın çok az sulayın ve beslemeyin
,
Platycodon
Platos " (geniş-düz) ve " kodon " (zil) latince kelimelerinin birleşimi ile adını almıştır. Bu isim bitkiye çiçeklerinin biçimi nedeniyle verilmiştir. Doğal yetişme alanı Doğu ve Kuzey Asya'dır.
Platycodon grandiflora yatay dallanan gövdeye, maviye çalar yeşil, tırtıklı yapraklara sahiptir. Çiçekleri geniş, zil biçimli, leylak mavisi, pembe veya beyaz renklidir. Çiçekleri açmadan önce balon benzeri bir görünüme sahiptir. " Albus ", 40 cm civarı boya sahiptir ve beyaz çiçekleri vardır. " Apoyama ", 25 cm civarıdır ve bu cüce bitkinin çiçekleri menekşe - mavi renklidir. Diğer türlerinin mavi ve pembe çiçekleri vardır.
Bitki ışığı sever, kuru ve besinli toprağa gereksinim duyar. Bahar sonlarına doğru ortaya çıkar. Kesme çiçek için goncaları henüz açmadan kesilmelidir. Tohum ile çoğalır. Nisan, Mayıs aylarında gelecek sene için tohumlar verir.
Forsythia intermedia - Altın Çanak
Baharın ilk müjdecilerinden olan forsythia mart ayında parlak sarı renkli çiçeklerle donanır. Yaprakları çiçekler döküldükten sonra çıkar. Çit bitkisi olarak veya tek başına kolayca yetişir. Boyu zamanla 2,5 metreye ulaşır.
Güneşli veya hafif gölge yerlerde yetişir . İyi drenajlı herhangi bir bahçe toprağı yeterli olur.
Sonbaharda çelikleri dikilmek suretiyle veya toprağa uzatılarak köklendirilen dallarıyla çoğaltılır..
BUDAMA: Forsythia derin budanmamalıdır. Aksi takdirde bir sonraki mevsimde çok az çiçek açar. Bahar sonunda yalnızca dalların solmuş çiçekleri taşıyan kısımları budanır. Bitkinin tazelenmesi için birkaç yılda bir eski dallardan bir kısmı dipten kesilir.
Ixora
Familya, Rubiaceae. Anavatanı Hindistandır. Kırmızı renkte çiçekleri vardır. Mayıs-Eylül arası çiçek açar. Tüm yıl boyunca aydınlıktan yarı gölgeye kadar olan sıcak ve nemli ortamlarda yetişebilir.
Su ve besin ihtiyacı, yazın toprağı düzenli olarak nemli tutulmalı kışınsa su azaltılmalıdır. Mart, Ağustos arası iki hafta arayla suyuna besin katılmalıdır. Asla soğuk yada sert su kullanılmamalıdır.
Gerekli görüldüğünde saksıları ilkbaharda çok amaçlı saksı toprağı kullanılarak değiştirilmeli, ev ortamında yapraklarına su püskürtülerek hava nemi artırılmalıdır. Çiçeklenme dönemi sonunda bitki budanmalıdır.
Uç dallarından kesilerek ilkbaharda sıcak yastıklarda ve nemli ortamda köklendirilerek üretilir. Üretimi kolay değildir. Sulama suyu sert yada toprağı soğuk olursa yaprak lekeleri, güneşli ortamda yaprak kıvrılması, sık hava değişiminde ise yaprak dökülmesi görülür.
Viburnum - Kartopu
Kartopu (Viburnum) ile mürverin (Sambucus _ Holunder) hanımeli ile aynı aileye (Caprifoliaceae _ Hanımeligiller _ Geissblattgewaechse) mensup olduğunu öğrenmek beni çok şaşırttı.
Kartopu (Gemeiner Schneeball, Blutbeer, Drosselbeerstrauch, Geißenball, Gewöhnlicher Schneeball, Glasbeere, Schlangenbeere, Wasserholder, Wasser-Schneeball) bahçemde yaprağını döken ve dökmeyen (Viburnum tinus olabilir mi?) olarak iki türle temsil ediliyor. Çok su seviyor, güneşe hiç itirazı yok. Çiçeklerini kış sonunda açması, bahar öncesi bahçede hüküm süren hafif kasvetli havaya adeta kar neşesi katıyor. Adını da muhtemelen bu özelliğinden almış.
Kayseri'de çok bilinip kullanılan Gilaboru (gilabolu-gilaburu, gilaburu, giraboğulu, gilebolu, girebolu, gilaboru, girabolu) adlı şifalı bitki de gene bu kartopunun bir türü (Viburnum opulus). Gilaboru'nun salkım halindeki kırmızı meyveleri olgunlaştıktan sonra yeniyor ya da suyu sıkılarak içiliyor, kabuklarının ise çay, tentür ve natürel ilaç olarak kullanıldığı söyleniyor.
Hastalıklara karşı sandığımdan daha hassas. Yaprak bitleri, beyaz zamklı bir madde, pamukçuk gibi başka bir şey kartoplarıma musallat olup duruyor. Ayrıca yeni sürgünler de kıvrılabiliyor. Bir gün önceden suya ıslatılmış sarımsak ( 1l suya 1 baş), ayrıca arap sabunu+soda+ispirto karışımı iyi geliyor. Ayrıca kıvrılmış filizleri koparıp atmaktan da çekinmiyorum.
Botanik: Bazı botanikçilere göre vatanı Türkiye, bazılarına göre ise orta Çin. Başta Asya'nın ılıman bölgelerinde, Türkiye'nin ise İç ve Karadeniz bölgelerinde ve de Avrupa'nın kuzeyi hariç tamamına yayılmıştır. Gilaboru orman kenarları ve ormanların seyrek olduğu bölgelerde, daha çok su kenarlarında ve nemli yerlerde yetişir. Gilaboru bazen bir çalı görünümünde, bazen de boyu 4 metreye kadar ulaşan küçük bir ağaçtır.
Yaprakaları karşılıklı, bir sonraki ile çapraz, kenarları kertikli, bazen 3 ve bazen 5 lopludur. İlkbaharda yeşil olan yaprakları sonbahara doğru açık kırmızımsı bir renk alır. Çiçekleri şemsiye gibi topluca bir arada ve çiçek demetinin etrafını çevreleyen bir sıra steril (kısır) ve içerideki diğer çiçekler ise fertildir (döllenebilir).
Meyveleri önce yeşilimsi ve sonra olgunlaşınca kankırmızısı bir renk alır ve çapı 0,8-1 cm olup içerisinde sadece bir çekirdek bulunur. Meyveleri ham iken yenirse zehirlenmelere sebep olur, bu nedenle ilk kar yağdıktan sonra yenir veya satılır.
Yetiştirilmesi: Genelikle sulak yerlerde ve ırmak kenarlarında problemsiz yetişir.
Hasat zamanı: Nisandan Ağustosa kadar dalların kabukları soyularak, kurutulur ve kaldırılır. Tentürü yapılacak ise taze olarak işlenir.
Gilaburu ve Sağlık
Dispacales (Rubiales) takımının Caprifoliaceae (Hanımeli) familyasından olan gilaburu bitkisi (Viburnum opulus), Crampbark, Guelder Rose, European Cranberrybush gibi isimlerle de anılmaktadır. Selçuklular ve Osmanlılar zamanında bu bitkiye, çiçeklenme dönemindeki güzelliğinden etkilenip 'Gül Ebru' ismi verilmiş ve bu isim dilden dile değişime uğrayarak Kayseri yöresinde gileburu, gilebolu, gilaburu, gilaboru; Konya yöresinde giraboğulu; Tunceli ve Karadeniz Bölgesi'nde ise gili gili şekline dönüşmüştür. Gilaburu, hızla büyüyen çok yıllık bir bitkidir ve yüksekliği 1.3 metreden 3.5 metreye kadar çıkabilir. Bitki dikimden 3 yıl sonra ürün vermeye başlamakta ve dip sürgünleri sayesinde 300 yıl kadar yaşayabilmektedir. Açık gri-kahvemsi renkteki kabuğun kalınlığı 3-5 ìm olup üzerinde ufak pullar vardır. Kabuğun iç yüzü sarımsı kahverengidir. 5-10 cm uzunluğundaki koyu yeşil yapraklar dişli ve 3-5 lobludur. Sonbaharda yaprakların rengi kırmızıya dönmektedir. Oldukça gösterişli, 5-10 cm çapındaki geniş salkımlar oluşturan yeşilimsi beyaz çiçekler ilkbaharda açar. Salkımların en dış halkalarındaki çiçekler sterildir. Yaz sonlarında olgunlaşan parlak kırmızı meyvelerinin çapı yaklaşık olarak 8 mm' dir. İnce kabuklu, tek çekirdekli, karın yarığı bulunmayan, küre şeklindeki meyvelerden yaklaşık 30-40 tanesi bir salkımı oluşturmaktadır. İnce ve düz yapıdaki kabuk, meyveye yapışık olarak bulunmaktadır. Meyveye ilişkin bazı özellikler yaklaşık olarak şu şekildedir: Meyve etini muhafaza eden kabuğun kalınlığı 62 , taneye oranı %11 olan pembe renkli, parlak ve pürüzsüz çekirdeklerin ağırlığı 0.050-0.060 g, genişliği 7.15 mm, uzunluğu 9.5 mm, kalınlığı 1.9 mm ve hacmi de 0.042 ml'dir. Olgunlaştıkça sulanan meyveler zayıf, sarkık, şemsiyemsi bir görünüm almaktadır. Gilaburu bitkisinin meyve tutma oranı %15.32, ağaç başına meyve verimi ise 8.4 kg kadardır. Periyodisite durumu göstermeyen gilaburu bitkisinden her yıl aynı oranda verim alınabilmektedir. Bu meyvelerin meyve suyu verimi yaklaşık olarak %43.5'dir (Anon. 2002a; Anon. 2002b; Anon. 2002c; Anon. 2002d; Anon. 2003a; Anon. 2003c; Baytop 1963, 1984; Cive-lek 1997; Davis 1972; Frohne ve Pfaender, 1987)
Gilaburu daha çok yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlı karasal iklimde yetişmeye uygun bir bitki olup Türkistan, Sibirya, Amerika, Avrupa, Kuzey Asya ile Kuzey Afrika'da sınır ve süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Ülkemizde ise başta Kayseri olmak üzere Bursa, Sakarya, Ankara, Tokat, Sivas, Trabzon, Çoruh, Maraş, Kırşehir, İstanbul, İzmit, Erzurum, Samsun illerinde doğal olarak yetişmektedir ( Baytop 1963, 1984; Davis 1972 ). Organik maddelerce zengin topraklardan hoşlanan gilaburu iyi gelişebilmek için bol miktarda suya, iyi renkli ve kaliteli meyve vermek için de güneşe ihtiyaç duymaktadır. Bitki hasattan 15-20 gün sonra yapraklarını döküp dinlenmeye girmektedir ( Demircan 1998).
Gilaburu suyu Orta Anadolu'da yıllardır geleneksel bir içecek olarak tüketilmektedir. Sonbahar sonlarında meyveler bıçak ya da makas kullanılarak saplarıyla toplanıp musluk suyuyla yıkandıktan sonra yaklaşık üç ay boyunca su dolu bir kapta bekletilmekte ve bu süre sonunda meyveler olgunlaşıp yenilebilecek bir tada gelmektedir. Daha sonra meyve suyu elde etmek için meyveler preslenmekte ve tüketimden önce suyla seyreltilip bir miktar şeker ilavesiyle içmeye hazır hale getirilmektedir (Soylak ve ark., 2002 ).
Gilaburunun kabuk ve meyveleri farmakolojide geniş bir kullanım alanı bulmaktadır. Kabukların kaynatılmasıyla elde edilen sıvının dahili ve harici kullanım alanları vardır. Hafif astım, epilepsi nöbetleri, yüksek tansiyon, bazı kalp rahatsızlıkları, kramplar, menstrüal sancılar, kabakulak, doğum sonrası sancılar, uyku bozuklukları, romatizma ve bazı sinir rahatsızlıklarında dahili olarak, egzama gibi bazı cilt problemlerinde ise harici olarak kullanılmaktadır. Gilaburu suyunun böbrekte oluşan kum ve taşları eritici özelliği olduğu da bildirilmektedir. Anadolu'da safra ve karaciğer hastalıklarının tedavisinde de bu bitkiden yararlanılmaktadır. Ancak başlıca kullanım alanları kramplar ile menstrüal sancılardır. Kasın gevşemesini sağlayan bileşenin 'viopu-dial' olduğu düşünülmektedir. Gilaburunun diğer aktif bileşenleri ise hidrokinonlar, arbutin, metilarbutin, skopoletin ve skopolin gibi kumarinler ile tanenlerdir ( Anon. 2002b; Anon. 2002c; Baytop 1963, 1984; Demircan 1998 ).
Harward Medicine School'da yapılan ve The New England Journal of Medicine'da yayınlanan çalışmada günde 250 gram gilaburu suyu tüketiminin sağlık üzerine olumlu etkilerinin olduğu belirtilmektedir. Üriner enfeksiyonlar ile kanser tümörlerindeki azalmaların gilaboruda bulunan antioksidan maddelerle olan ilgisi üzerindeki çalışmalar ise halen devam etmektedir ( Anon. 2002e ).
Gilaburu üzerinde yapılan bir çalışmada bitkinin gövdesinde, kabuğunda ve meyvelerinde saptanan bazı bileşikler Tablo 1'de verilmiştir (Anon., 2003b; Bolat ve Özcan, 1995). Tablo 1'de belirtilen bileşiklerin yanı sıra, gilaburu ayrıca vitamin K, viburnin, isovalerianik asit, salisin, salik asit ve reçine de içermektedir. Gilaburuda bulunan valerik asit bitkiye valerian (teskin edici) bir koku vermektedir. Gilaburu meyveleri, ayrıca boya ve mürekkep endüstrisinde de kullanım alanı bulmaktadır (Anon. 2002b).
Gilaburu, kuşburnu ve alıçta sırasıyla indirgen şeker %5.83, %15 ve %4.9; ham selüloz ise %19.86, %2.80 ve %2.80 kadardır (Bolat ve Özcan 1995 ).
Gilaburu meyvesinin çekirdek ve pulp artıklarında önemli oranda sterol bulunmaktadır. Gilaburu çekirdeklerinin aspartik asit, treonin, serin, glutamik asit, prolin, glisin, alanin, valin, lösin, izolösin, tirozin, fenilalanin, histidin, lisin ve arjinin olmak üzere toplam 15 farklı aminoasit içerdiği belirlenmiştir (Karimova et. al 2000 ).
Gilaburuda bulunan galaktoz, arabinoz ve ramnoz gibi bazı şekerlerin bağışıklık sistemini uyaran bir etkiye sahip oldukları tespit edilmiştir. Bunlar, fagozitik indeks ve peritonal makrofajlarla lizozomal enzimlerin salgılanmasında etkilidirler. Gilaburudaki asidik polisakkaritlerin uyarıcı etkilerinin olması için kalsiyum iyonlarına ihtiyaç duyulmaktadır (Ovodova et. al, 2000 ).
Ülkemizin Orta Anadolu Bölgesi'nde çokça yetişen gilaburu sadece yöre halkı tarafından kış aylarında meyve ve meyve suyu olarak tüketilmektedir. Oysa, bol miktarda C vitamini ve antioksidan maddeler içeren gilaburunun gıda endüstrisinde de değerlendirilebilecek bir ürün olduğu düşünülmektedir.
Nergis (Narcissus) Bir Çiçek.. Bir Hikaye..
Anavatanı Avrupa olan bu bitkilerin en çok tür zenginliğine İspanya ve Portekiz'de rastlanmaktadır. Ancak doğal olarak tüm Akdeniz kıyılarında, hatta bunun uzantısı olan Japonya'ya kadar aynı enlem dereceleri arasında görülmektedir. Dünyada Avrupa, Kuzey Amerika, Kuzey Afrika ülkelerinde tarımı yapılmaktadır. Narcissus poeticus, Türkiye'de Ege Bölgesi'nde özellikle Karaburun ve Mordoğan'da yetiştirilmektedir. Mordoğan, nergisin anayurdu olarak sayılmaktadır.
Nergis ilkbahar habercisi, etkileyici bir kokuya sahip olan soğanlı bir bitkidir. Çin’de nergisler yeni yılda çiçek açarsa o senenin bereketli geçeceğine inanılır. Hava durumuna göre şubat sonu, mart başlangıcından nisana kadar açabilir. Fulya, Nargöz, Zerrin, Zerrinkadeh gibi isimlerle de tanınmaktadır. Hollandalılar lalede uyguladıkları gibi bu soğanlıdan da 20 - 30 değişik tür üretmişlerdir.
Genelde yaprakları ve çiçek sapları aynı (10 - 50 santimetre arası) fakat çiçekleri çok farklıdır. Minyatür gibi 1 - 2 santimetrelik çiçekler türüne göre 10 santimetreye kadar açabilir. Nergislerin beyaz, kemik, sarı, turuncu, pembe renkleri çiçeklerdeki trompet gibi ve arkadan onu destekleyen taç yapraklarıyla boyanmıştır. Tek renk ya da karışık renk biçimleriyle karşımıza çıkabilir. Eski binaların bahçelerinde beyaz ve düz sarı renkleri ağırlıkta olanları bolca görebiliriz. İstanbul Emirgan’da yer alan Lale Bahçesi’ndeki nergisler (bakım yapılmışsa) görülmeye değer.
Mitolojide Nergis; Tanrıların kendisine aşık olması cezası verdikleri Narcissus'un, kendini izlediği esnada suya düşerek ölmesi ile bedeninin NERGİS (Narcissus) çiçeğine dönüşmesi olarak geçer.
Mitolojideki Narcissus'tan yola çıkarak yazılmış, Can Dündar'a ait hoş bir yazıyı paylaşmadan olmaz diye düşünüyorum.
Neyi arıyorsan sen O'sun" der Mevlana...
Zulmün peşindeysen zalimsin, aşkı arıyorsan aşık...
Elinden tuttuğumuz her sevgili, bizi sürükleyip, kendi iç dünyamızın derinliklerinde bir keşif gezisine çıkarır.
Her ilişki, benliğimizde bir kazıdır aslında, her sevda ruhumuzun bir başka yüzü...
Her aşkta kendimizi ararız; o yüzden bulduklarımız, benzerlerimizdir.
Resimlerini yanyana koyun sevdiklerinizin ve dikkatle bakın yüzlerine, onların suretlerinden kendi yüzünüz bakacaktır size...
Aşk denilen kaleydoskobun buzlucamına gözünüzü dayadığınızda, binbir camın rengarenk ışıklar saçarak döndüğünü ve her seferinde bambaşka şekiller ördüğünü görürsünüz. Her camda, farklı bir renginiz vardır; her şekilde sizden bir parça...
Aşklarınız hülasanızdır.
Sevdiğiniz her adam, beğendiğiniz her kadın, farklı ruh hallerinizi ele verir; arada bir çevirdiniz mi kaleydoskobu, cam parçalar yer değiştirip yeni şekiller alır; hepsi siz...
Sevgilinizin gözlerindeki dolunay, sizdeki ışığın yansımasıdır aslında; dilindeki sizin ilhamınız, tenindeki sizin ısınız...
Yoksa hâlâ bir sevdiceğiniz, o henüz kendinizi bulamadığınızdandır...
* * *
Aşk, narsizmdir.
Kendimiziz her aşkta arayıp durduğumuz, peşinde olduğumuz...
Bir omza sığınmanın şefkatinde de, bir göğsü dişlemenin şehvetinde de kendimize açılan kapılar var.
Sevda, çevrildikçe içimizin farklı ışıklarını yakan eğlenceli bir kaleydoskop gibi başımızı döndürüyor.
Ve biz, hep baharı takip ederek dünyayı gezen bir gezgin gibi içimizdeki eski baharları arıyoruz.
* * *
Narcissus'u bilirsiniz:
Öyle heybetli ve güzelmiş ki, bakmaya doyamazmış kendine... Gün boyu ayna karşısına geçip kara gözlerini, incecik burnunu, dar kalçalarını, kıvırcık saçlarını seyredermiş hayran hayran... Bir gün ırmak kenarında gezinirken, sudaki yansımasına ilişmiş gözü... uzanıp, iyice bakmak istemiş. Tam gördüğünde kendini, dengesini kaybedip düşüvermiş ırmağa, kapılıp gitmiş suya...
Yeryüzünün en güzel insanının öldüğünü duyan Tanrı, unutulmaması için O'nu her bahar açan güzel kokulu bir çiçeğe dönüştürmüş.
Narcissus, nergis olmuş.
* * *
Kıssadan hisse, benden size tavsiye, taze bir nergis verin bugün sevgilinize...
Sonra da, nerede baharsa mevsim, rotasını oraya çevirip içindeki eski baharlara koşan bir gezgin gibi "Bahar getirdim sana" deyin, baharın elinizde olduğunu unutmadan...
Gözlerinizdeki ırmağa baktığınızda kendinizi göreceksiniz; dikkat edin de hayran olup düşmeyin!
Düşüp bahar kokulu bir çiçeğe dönüşmeyin...
Afrika Zambağı - Muhabbet Çiçeği (Agapanthus Africanus - Umbellatus)
Bitki zambakgiller ailesindendir. Anavatanı Güney Afrika'dır. Soğuğa karşı dayanıklı değildir. Saksıya dikildiğinde suyun süzülmesi için çukurun altına çakıl veya kum döşenir. Sıcak bölgede oturulmuyorsa kışın budadıktan sonra üstü kuru yaprak veya samanla örtülmelidir. Beyaz ve mavi renkte olanları vardır. Çiçek açma dönemleri Haziran ve Ağustos aylarıdır.
Afrika Zambağının Yetiştirilmesi için Gerekli Şartlar:
Toprak: Zengin funda yaprağından hoşlanır. Geçirgen bir toprak olmalıdır.
Su: Hafif nemli toprakları sever ve yazın bol miktarda su ister.
Işık: Güneşli ortamları sever.
Sıcaklık: Bitkinin bulunduğu yerdeki sıcaklık 14 derecenin altına düşmemelidir.
Gübre: Bitki biraz sulandırılmış standart sıvı gübre ile ilkbahar ve yaz mevsimlerinde beslenir.
Afrika Menekşesi (Saintpaulia Ionantha)
Gesnergiller'dendir. İlk kez Afrika'daki Bumen Ukuru dağında bulunmuş, oradan bütün dünya ülkelerine dağılıp, salon çiçeği olarak yetiştirilmiştir. Bitkinin çoğunlukla tüylerle kaplı kalp biçimli yaprakları, uzunca saplı olup bu saplar doğrudan köke bağlanır ve genellikle 20 cm çapında bir rozeti oluştururlar. Afrika menekşesini en güzel şekilde sergilemenin yolu, derinliği az olan bir tepsiye çeşitli renklerde açan bu bitkileri yan yanayerleştirmektir. Afrika Menekşesi tüm istekleri karşılanıp iyi bakıldığı taktirde bütün yıl boyunca çiçek açar ve özellikle çiçekli olduğu dönemlerde çiçekçilerde satılır. Afrika Menekşesinin üretimi yaprak çelikleriyle sağlanır. Pamuklu bitlere karşı pek duyarlıdır. Bunlarla, uygun bitki koruma ilacı kullanılarak mücadele edilmelidir.
Afrika Menekşesinin Yetiştirilmesi için Gerekli Şartlar:
Toprak: Zengin karışımlı toprağı severler. Bitkiye uygun toprak hazırlamak için bahçe toprağına biraz yaprak çürüntüsü, funda yaprağı ve kaba dere kumu karıştırılır.
Su: Bitki hafif nemli ortamları sever ve yazın bol su ister. Kışın suyu azaltılır. Yapraklarının lekelenmemesi için su veya sıvı gübre verilirken yaprakları ve çiçekleri ıslatılmamalıdır.
Işık: Yarı gölge yerleri sever. Üzerine doğrudan gelen güneş ışığı karşısında bırakılmamalıdır.
Sıcaklık: Ilık ortamları isteyen bitki, aşırı sıcak yerde veya sıcak hava akımlarına karşı bırakılırsa bozulur. Bulunduğu yerlerde sıcaklığın 13 derecenin altına düşmemelidir.
Gübre: Bitki, mümkünse özel hazırlanmış Afrika Menekşesi sıvı gübresiyle, yoksa biraz fazla sulandırılmış standart sıvı gübre ile sıkça beslenmelidir.
Saksı Değiştirme: Bitkinin kökleri saksısını iyice doldurmuşsa, ilkbaharda saksı değiştirilip bir numara büyüğüne dikilirken, saksı toprağına eşit oranlarda perlit, yer kömürü yosunu ve vermikülit eklenmesi yararlı olur.
Afelandra (Aphelandra Squarrosa)
Ayıpençesigiller'dendir. Anavatanı Güney Amerika'nın tropikal bölgeleridir. 50 civarında türü vardır. Bu bitkinin koyu yeşil renkli, parlak ve iri boyutlu yapraklarında, fildişi renkli, kalın ve dikkat çeken damarlar bulunur. Bitkinin tepesinde yaz mevsiminde açan sarı veya yeşilimsi-sarı renkli çiçekleri solunca bu çiçekler koparılır ama çok hoş olan yapraklarını sergilemesi için bitkinin yeri değiştirilmez.
Bitkinin üretimi; sürgünlerin kesilip daldırılmasıyla veya yaprak çelikleriyle çoğaltılır.
Afelandra Bitkisinin Yetiştirilmesi için Gerekli Şartlar:
Toprak: Bitki için humusça zengin bahçe toprağına yaprak çürüntüsü, yanmış çiftlik gübresi, kaba dere kumu ve biraz da kil karıştırılarak uygun toprak hazırlanmış olur.
Su: Bitki yazın bol su ve nemli bir ortam ister. Bitkiye verilen su kireçsiz, mümkünse yağmur suyu olmalıdır. Arada bir yapraklarına su püskürtülmeli, ancak bu arada çiçeklerine su sıçratılmamalıdır.
Işık: Yarı gölge ama aydınlık yerleri seven bitki, üzerine doğrudan gelen güneş ışığı karşısında bırakılmamalıdır.
Sıcaklık: Gelişme döneminde 22 derece sıcaklık isteyen ve daha sonra da ılık ortamları isteyen bitki, kışın en düşük 10 dereceye kadar dayanabilir.
Gübre: İlkbahardan sonbaharın başına kadar bitkiye haftada bir kez standart sıvı gübre verilir.
Saksı Değiştirme: Bitki 70 cm uzunluğuna erişinceye kadar, her ilkbaharda uygun toprak eklenerek bitkinin saksısı bir numara büyüğü ile değiştirilmelidir. Boyu 75 cm olunca ilkbaharda dikkatlice yerinden sökülüp, kökleri kırpılıp, uygun toprak eklenerek aynı saksıya dikilir.
Aeonyum (Aeonium)
Ana vatanı Akdeniz havzası ile Kanarya Adaları olan bu bitkiler, etli ve sulu bitkilerdendir. Uzun ömürlü bitkilerdir. İklim, yetiştirilmelerine uygun olduğunda bahçelerde yetiştirilebildikleri gibi, saksı içinde balkon ile çok aydınlık ve güneş gören salonlarda da pek güzel gelişirler. Parlak yüzeyli çok kırılgan yapraklarının rengi bitkinin türüne göre mavi-yeşilden koyu kestane, mor, kırmızımsı ve hatta siyaha kadar değişebilir. Türlerine göre açma zamanı ilkbahardan yaza kadar değişen çiçekleri genellikle sarı, kimi zamanda kırmızı olur.
Aeonyum, üretimi ve bakımı çok kolay olan bitkilerdir. Tohumuyla veya çabuk kırılıp kopan yapraklarının daldırılmasıyla çoğaltılırlar.
Aeonyum Bitkisinin Yetiştirilmesi için Gerekli Şartlar:
Toprak: Zengin karışımlı toprağı severler. Bahçe toprağına bir miktar kil, kaba dere kumu ve yaprak çürüntüsü karıştırılırsa bitkiye uygun toprak hazırlanmış olur.
Su: Yazın su isteği fazladır. Bol su verilmezse bitkinin gelişimi durur. Su verilmesi unutulursa yaprakları buruşur ve bitki ölür. Yazın arada bir yapraklarına su püskürtülmelidir. Kışın su isteği azalır.
Işık: Çok aydınlık, güneşli ve yarı gölge yerleri severler.
Sıcaklık: Bitki ılık ve sıcak ortamları sever. Kış mevsiminde don olayının yaşanmadığı yerlerde, bahçelerde canlı kalırlar.
Gübre: İlkbahar ve yaz mevsimlerinde bitki çiçekliyken onbeş günde bir standart sıvı gübre verilir.
Saksı Değiştirme: Bitkinin kökleri saksısını doldurmuşsa, ilkbahar mevsiminde saksı bir numara büyüğü ile değiştirilirken, yukarıda tanımı verilen toprak saksıya eklenir.
Adasoğanı (Scilla Peruviana)
Uzun oval yaprakları, mavi, beyaz, pembe veya yeşil renkte, salkım şeklinde sıralanmış çiçekleri ile güzel bir bitki olup soğanlıdır. 80'den fazla türü vardır. Bu türlerden bazıları; S. Amoena; yıldız sümbül 15 cm, çivit mavisi çiçekleri nisandan mayısa kadar açar. S. Autumnalisı 15 cm leylak rengi, haziran eylül de çiçek açar. S. Bifolia; 15 cm martta mavi, kırmızı veya beyaz çiçeklidir. S. Messeniaca; 15cm, mart nisan aylarında açar, soluk mavi çiçeklidir. S. Peruviana; 22,5 cm, çiçeği koyu leylak rengindedir, mayıs haziran aylarında açar. S. Pratensis; 30 cm, mavimsi leylak renginde, hoş kokuludur. Mayıs haziran döneminde çiçeklenir. S. Sibirica; 20 cm, çiçeği soluk mavi renktedir, martta açar. S. Tubergeniana; 10 cm, çok açık mavi renkli, merkezde derin kısa saplı çiçekleri vardır. Şubat ve erken martta çiçeklenir. S. Verna; 20 cm, soluk mavi leylak rengi çiçekleri vardır.
Adasoğanı bitkisinin üretilmesi; Yan sürgünler veya tohum ile üretilirler.
Öneri ve önlemler: Bitkiye düzensiz su verildiğinde veya saksı toprağı kuru tutulduğunda veya saksılar nisbi rutubeti çok düşük havasız yerlerde bulundurulduğunda yaprak dökülmeleri görülür.
Adasoğanının Yetiştirilmesi İçin Gerekli Şartlar:
Toprak: Bahçe toprağı, yaprak çürüntüsü, çayır toprağı ve bir miktar dişli nehir kumu karışımıdır.
Su: Saksı toprağı, rutubetli tutulur, düzenli ve yeterince su verilir.
Sıcaklık: Kış ısısı 10-15 derecedir.
|
Gübre: 5-9. aylar arasında 15 günde 1 kez 2 gr karışık gübre 1 lt suda eritilerek verilir.
Ağaçminesi (Lantana Camara)
Çalı şeklinde büyüyen bir arada toplanmış mine şeklinde çiçekleri ve dişli kenarlı yaprakları ile güzel bir bitkidir. Çiçek rengi beyazdan menekşe rengine kadar değişir.
Ağaçminesi bitkisinin birçok çeşidi bulunmaktadır. Bunlar; L. Camara: 120 cm, Haziran ayında pembe ve sarı, sonraları kırmızı veya portakal renklidir. L. Chelsonii: 60 cm, yaz aylarında portakal kırmızısı çiçeklidir. L. Montevidensis: Yaz ve Kış aylarında leylak renkli çiçeklidir. L. Nivea: 60 cm, beyaz çiçekleri yazın açar. Üretimleri için çelik kullanılır.
Ağaçminesi Bitkisinin Yetiştirilmesi için Gerekli Şartlar:
Toprak: Yanmış çiftlik gübresi karıştırılmış bahçe toprağı, yaprak çürüntüsü, bir miktar killi toprak ve dişli nehir kumu karışımıdır.
Su: Yazın bol su isterler, nisbi rutubetten hoşlanırlar.
Işık: Aydınlık, yarı gölge ve havadar yerleri severler.
Sıcaklık: Kışın 13, yazın ise 18 derece sıcaklık isterler.
Gübre: 5-8. aylar arasında 15 günde bir defa 2 gr azotça fakir gübre 1 lt. suda eritilerek verilir.
Akimen (Achimenes Grandiflora)
Gesnergillerdendir. Anavatanı Meksika'dır. 45 cm'ye kada uzayabilirler. Kırmızı veya yeşil renkli gövdeleriyle kenarları dişli donuk yeşil renkli yaprakları tüylü olan, yaz mevsiminden ekim ayına kadar boru biçiminde beyaz, pembe, mor veya sarı renkli bol bol çiçek açan güzel salon bitkileridir. Özellikle pencere önüne konan saksı veya plastik saksı biçimindeki kutularda güzel görüntü sağlanır..
Akimen bitkisi yaşlandığında ilkbahar mevsiminde bitki kökünden bölünüp ayrılarak çoğaltılır. Yaprak bitlerine karşı duyarlıdır. Bunlarla, uygun bitki koruma ilacı kullanılarak mücadele edilmelidir.
Akimen Bitkisinin Yetiştirilmesi için Gerekli Şartlar:
Toprak: Akimen zengin karışımlı toprakları sever. Bitkiye uygun toprağı hazırlamak için, bahçe toprağına bir miktar kaba dere kumu ile yanmış çiftlik gübresi karıştırılmalıdır.
Su: Akimen suyu sever. Çiçek açtığı sürece ılık suyla bol bol sulanmalıdır. Kışın su verilmesi gerekmez.
Işık: Güneşli, aydınlık ve havadar pencere önleri bitki için uygundur.
Sıcaklık: Ilık ortamları severler. Kışın en düşük 13 dereceye kadar dayanabilirler.
Gübre: Bitki çiçek açtığı dönem boyunca, ayda bir defa potasyum yönünden zengin gübre verilmelidir..
Saksı Değiştirme: Kökleri saksısını doldurduğunda, ilkbahar mevsiminde bitki özenle sökülüp uygun toprak eklenerek saksısı bir numara büyüğü ile değiştirilir.
Al Sümbül (Acalypha)
Son yılların en çok sevilen ev bitkisidir. Uzun, kırmızı çiçekler veren bitkinin yetişme şekli basit değildir.
Al Sümbül bitkisinin üretilmesi; çelikten kolayca çoğaltılır. Bu çelikler genç filizlerin 7,5 cm uzunluğunda budanması ile elde edilir. Alınan çelikler, kum bulunan küçük saksılarda köklendirildikten sonra daha geniş saksılara alınır.
Al Sümbül Bitkisinin Yetiştirilmesi için Gerekli Şartlar:
Toprak: Bir kısım funda, yarısı ince dere kumu ve bir kısım yaprak çürüntüsü ile karıştırılan toprak bitki için en iyisidir.
Su: Çok nemli bir atmosferde sulama ılık su püskürtülerek yapılmalıdır.
Işık: Yazın açıkta güneşli yerde yaşayabilir.
Sıcaklık: Normal ısılı odalarda büyür. Mart ortasından Ekim ortasına kadar öğle sıcaklığından korumak gerekir.
Gübre: Kışın bitkiye gübre verilmemelidir, ancak ilkbahardan sonbahara kadar haftada bir sıvı gübre verilmelidir.
Budama: İlkbaharın ilk günlerinde hafifçe budama yapılmalıdır.
Anturyum - Flamingo Çiçeği (Anthurium Scherzerianum)
Yılanyastığıgillerdendir. Anavatanı Güney Amerika'nın tropikak bölgeleridir. 250 civarında türü mevcuttur. Bu bitkinin bir türü mızrak biçimli , iri yaprakları, kızıl renkli bürgüsüyle sardığı, kuyruğa benzeyen çiçek başağını taşıyan uzun ömürlü güzel çiçekleri vardır. Bu çiçekler vazoda birkaç hafta canlı olarak korunabilir.
Flamingo Çiçeğinin Yetiştirilmesi için Gerekli Şartlar:
Toprak: Bitki zengin karışımlı toprağı sever. Uygun toprak hazırlamak için, humusça zengin bahçe toprağına yanmış çiftlik gübresi, kaba dere kumu, torf ve biraz kil eklenir.
Su: Suyu seven bitki yazın bolca kireçsiz su veya daha iyisi yağmur suyu verilir. Ancak bitkinin saksısında su birikmemelidir. Nispi nem oranı yüksek ortamları isteyen bitkinin yapraklarına yaz mevsiminde çiçeği ıslatılmadan su püskürtülür. Kışın çiçek açana dek bitkiye verilen su biraz azaltılır.
Işık: Yarı gölge ortamları isteyen bitki, üzerine doğrudan gelen güneş ışığına karşı bırakılmamalıdır.
Sıcaklık: Ilık yerleri sever. Yazın çok sıcak ve kuru ortamda tutulmamalıdır. Bitki kışın en düşük 13 dereceye kadar dayanabilir.
Gübre: 15 günde bir defa standart sıvı gübre verilir.
Saksı Değiştirme: Kökleri saksısını doldurduğunda ilkbahar mevsiminde uygun toprak eklenerek saksısı bir numara büyüğü ile değiştirilir. Saksı büyüklüğü 18 cm'ye ulaştığında bitki özenle saksıdan sökülüp kökleri karpılır, uygun toprak eklenerek bitki aynı saksıya dikilir. Bitkinin toprak üzerinde gözüken kökleri toprakla kapatılmalıdır.
Atlas Çiçekleri (Epiphyllum)
Kaktüsgillerdendir. Anavatanı Orta ve Güney Amerika'dır. Doğal ortamlarında yetiştirildiğinde boyları 5 metreye kadar uzayabilir. Salon ve balkonlarda saksı içerisinde yetiştirilen türlerin boyları 30-90 cm arasında değişir. Genç dalları yassı veya üç parçalıdır. Gövdesinden uzayan sapların ucunda ilkbahar sonu ile yaz başlarında ucu açık boru biçimli pembe veya kırmızı renkli gösterişli çiçekler açarlar. Atlas çiçekleri en çok 3-4 gin açık kalırlar.
Tohumlar ile veya daha kolayı gövde parçalarının daldırılmasıyla çoğaltılırlar. Pamuklu bitlere karşı duyarlıdır. Bunlarla, uygun bitki ilacı kullanılarak mücadele edilmelidir.
Atlas Çiçeğinin Bitkisinin Yetiştirilmesi için Gerekli Şartlar:
Toprak: Bitki tüm kaktüs türleri gibi suyu iyi akıntılı toprağı sever. Uygun toprak hazırlamak için bahçe toprağına bolca kada dere kumu, biraz kil ve yanmış çiftlik gübresi eklenir.
Su: Yazın bolca su verilir. Kışın ise suyu iyice azaltılır.
Işık: Aydınlık ve yarı gölge yerleri sever.
Sıcaklık: Ilık ortamları seven bitki kışın en düşük 10 dereceye kadar dayanabilir. Yazın balkona veya bahçeye çıkarılabilir.
Gübre: Çiçek açtığı zamanlarda bitkiye ayda iki kez kaktüs gübresi verilir.
Saksı Değiştirme: Bitkinin kökü saksısını doldurduğunda, ilkbahar mevsiminde özenle sökülen bitki, uygun toprak ilave edilip bir numara büyüğü ile değiştirilir.
Katmerli Açan Begonya (Begonia Elatior)
Begonyagillerdendir. Anavatanı bilinmemektedir. Begonyaların yaprakları yeşil, kimi zamanda koyu kırmızı renkte olur. 35-40 cm kadar uzayabilir ve uzun yıllar çiçek açabilirler. Gül gibi katmerli olan çiçekleri koyu kırmızı, pembe, sarı veya beyaz renklerdedir.
Uygun toprağa yapraklarının daldırılmasıyla çoğaltılırlar. Bitkinin yapraklarında küllü mantar lekeleri görüldüğünde, bu yapraklar hemen koparılır ve bitkinin havalandırma koşulları ile diğer isteklerinin karşılanışı kontrol edilir.
Katmerli Açan Begonyaların Yetiştirilmesi için Gerekli Şartlar:
Toprak: Bu tür begonyalar, asit nitelikli ve zengin karışımlı toprakları sever. Bitkiye uygun toprak hazırlamak için humusça zengin bahçe toprağına, kaba dere kumu ve yaprak çürüntüsü eklenir.
Su: Çiçek açtığı dönemler boyunca bitki bolca sulanmalı ve yapraklarına su püskürtülmelidir.
Işık: Bu tür begonyalar, yarı gölge yerleri severler. Üzerine doğrudan gelen güneş ışığı karşısında bırakılmamalıdır.
Sıcaklık: Ilık ve havadar yerleri seven bitki, çok havasız ortamlarda kesinlikle bırakılmamalıdır.
Gübre: Bu cins begonyalara ilkbahar ve yaz mevsimlerinde, ayda iki kez standart sıvı gübre verilir.
Saksı Değiştirme: Bu türe yıllık bitki işlemi uygulanır. Çiçek açma dönemi bitip de bitki bozulmaya başlayınca gözden çıkarılır.
Yalınkat Açan Begonya (Begonia Semperflorens)
Begonyagillerdendir. Anavatanı Güney Amerika'dır. Açık yeşil renkli iri yaprakları, ilkbaharda açmaya başlayıp kışa kadar açışlarını sürdüren beyaz, pembe veya kırmızı yalınkat çiçekleri vardır. Bu çiçekler bitkisine göre, tek tek veya ikili olarak açarlar. En fazla 30 cm'e kadar uzarlar.
Bahçe begonyaları yapraklarının uygun toprağa daldırılmasıyla çoğaltılırlar. Bitkinin yapraklarında küllü mantar lekeleri görüldüğünde, bu yapraklar hemen koparılır ve bitkinin havalandırma koşulları ile diğer isteklerinin karşılanışı kontrol edilir.
Yalınkat Açan (Bahçe) Begonyalarının Yetiştirilmesi için Gerekli Şartlar:
Toprak: Asit karakterli ve zengin karışımlı toprağı severler. Bitkiye uygun toprak hazırlamak için humusça zengin bahçe toprağına, kaba dere kumu ve yaprak çürüntüsü karıştırılır.
Su: Çiçek açtığı dönemler boyunca bitki bolca sulanmalı ve yapraklarına su püskürtülmelidir.
Işık: Bu tür begonyalar güneşli veya çok aydınlık ve havadar yerleri severler.
Sıcaklık: Ilık ve havadar yerleri seven begonyalar çok sıcakta kalırsa havalandırılmalıdır.
Gübre: İlkbahar ve yaz mevsimlerinde bitkiye iki kez standart sıvı gübre verilir.
Saksı Değiştirme: Bu tür begonyalara, sonraki yıllarda ilk yılındaki gibi güzel kalmayacağından, bir yıllık bitki işlemi uygulanır. Bu sebeple saksı değişimi söz konusu olmaz.
Beşiz Çiçeği (Pentas Lanceolata)
Kökboyasıgillerdendir. Anavatanı Tropikal Afrika ve Madagaskar adasıdır. Bitkinin mızrak biçimli, uzun ve yeşil yaprakları tüylüdür. Yalancı şemsiye şeklinde bitkinin tepesinde toplanmış yıldız biçimli, küçük çiçekleri beyaz, pembe veya leylak renginde, 10 cm eninde kümeler oluşturarak, aslında kış mevsiminde ama bazen yılın herhangi bir zamanında tüm güzelliğiyle açarlar. 45 cm kadar uzayabilir ve çevresine 30 cm kadar yayılabilirler. Tohumlarıyla veya gövde çelikleri ile üretimi sağlanır.
Beşiz Çiçeğinin Yetiştirilmesi için Gerekli Şartlar:
Toprak: Humusça zengin bahçe toprağına biraz kil, yaprak çürüntüsü ve yanmış çiftlik gübresi karıştırılarak bitki için uygun toprak hazırlanır.
Su: Çiçeği açtığı etkin dönemde bolca sulanır. Dinlenme dönemi ve kış mevsiminde çiçeksizken suyu biraz azaltılır.
Işık: Güneşli ve çok aydınlık ortamları sever.
Sıcaklık: Ilık ve havadar ortamları sever.
Gübre: Çiçekli olduğu dönemlerde bitkiye ayda iki kez standart sıvı gübre verilir.
Saksı Değiştirme: Çiçeğin kökleri saksısını doldurduğunda, ilkbahar mevsiminde uygun toprak ilave edilerek saksısı bir numara büyüğü ile değiştirilir. Şayet saksı değiştirilmek istenmiyorsa, ilkbahar mevsiminde bitki özenle sökülüp ,kökleri kırpılır, uygun toprak ilave edilerek aynı saksıya geri dikilir.
Brovalya (Browallia Speciosa) Patlıcangillerdendir. Anavatanı Güney Amerika ve özellikle Kolombiya'dır. Derin damarlı yeşil yaprakları vardır. Sonbahar mevsiminde açmaya başlayan mavi-mor renkli gösterişli çiçekleri, kış başına kadar açışını sürdürür. 15- 25 cm kadar uzayabilir. Çiçek açma dönemi bitip de bozulmaya başlayan bitki gözden çıkarılmalıdır. Brovalya bitkisi tohumlarıyla üretilir. Sonbaharda çiçek açması için bitkinin tohumları ağustosta uygun toprağa dikilir. Bitkinin üzerinde yeşil sinek görüldüğünde, uygun bitki koruma ilacı kullanılarak yok edilmelidir. Brovalyaların Yetiştirilmesi için Gerekli Şartlar: Toprak: Humusça zengin bahçe toprağını sever. Bahçe toprağına bira kil ve yaprak çürüntüsü katılırsa, bitkiye uygun toprak hazırlanmış olur. Su: Bitki, çiçek açtığı dönem boyunca bolca sulanır. Işık: Güneşli ve çok aydınlık yerleri sever. Sıcaklık: Ilık ortamlar bitki için uygundur. Gübre: Onbeş günde bir, hafif sulandırılarak gücü azaltılmış standart sıvı gübre verilir. Saksı Değiştirme: Saksıda yetiştirildiğinde bir yıllık bitki işlemi uygulandığından, saksı değişimi söz konusu olmaz.. Budama: Fazla uzayan sürgünleri koparılırsa, brovalya bitkisinin enine genişlemesi ve bol çiçek açması teşvik edilmiş olur. Cennet Kuşu Çiçeği (Strelitzia Reginae) Muzgillerdendir. Anavatanı Afrika'dır. Saksıda yetiştirildiğinde 1 m kadar uzayıp, çevresine 60 cm kadar yayılabilir. Açık yeşil renkli, derimsi dokulu, uzun saplı ve kürek biçimli yaprakları 50 cm'ye kadar uzayabilir. Nisan, Mayıs aylarında başlayarak açan 15 cm uzunluktaki çiçekleri yeşil-mor renkli gaga biçimli bir çiçek tabanından çıkan sarı, turuncu çanakyaprakları ve koyu mavi renkli taç yapraklarıyla kuş kafasını andıran bir güzel görüntü oluşturur. Her çiçek, birkaç hafta süreyle açık kalır, daha sonra bitki yeni çiçekler açar. Cennet Kuşu çiçeği tohumları veya ilkbahar mevsiminde alınan piliçleri sayesinde çoğaltılır. Cennet Kuşu Çiçeğinin Yetiştirilmesi için Gerekli Şartlar: Toprak: İçinde organik maddeleri bol bulunan bahçe toprağı nemli kalacak biçimde sulanmalı, sonbahar ve kış mevsimlerinde daha az su verilmelidir. Bitkinin yapraklarının nemli bir bezle silinmesi iyi sonuç verir. Su: İlkbahar ve yaz mevsimlerinde bitkinin saksısındaki toprağı nemli kalacak şekilde sulamalı, sonbahar ve kış mevsimlerinde daha az su verilmelidir. Bitkinin yapraklarının nemli bir bezle silinmesi sonuç verir. Işık: Aydınlık ve havadar yerleri seven çiçek, üzerine doğrudan gelen güneş ışığı karşısında bırakılmamalıdır. Sıcaklık: Ilık ortamları seven çiçek, kışın en düşük 10 derece sıcaklığa kadar dayanabilir. Gübre: İlkbahar ve yaz mevsimlerinde ayda iki kez, sonbahar ve kış mevsimlerinde ayda bir kez standart sıvı gübre verilir. Saksı Değiştirme: Çiçeğin kökü saksısını doldurmuşsa, lkbahar mevsiminde uygun toprak eklenerek saksı bir numara büyüğü ile değiştirilir. Menekşe Diğer İsimleri : Menevşe, Benefşe, Viola, Violet, Violette Botanik Bilgi : Menekşegiller familyasından 10-40cm boyunda çokyıllık bir bitkidir.. Menekşe yetiştiği toprağa ve iklime göre çok çeşitli şekiller alan bir bitkidir. Aynı bitkinin çiçekleri farklı farklı açabilir. Gövde yuvarlak, oldukça sık çatallaşır. Alt yaprakları kalp, orta yaprakları oval ve üst yaprakları mızrak şeklinde olup, kenarları kertikli, koyu yeşil renkli, alt yaprakları uzun ve üst yaprakları kısa saplıdır. Çiçekleri leylaki veya mor renkdedir. Menekşe çiçeğinin Latince ismi tricolor yani üç renkli anlamına gelen bir isimle anılır. Tohumları yumurta veya armut şeklindedir ve üst tarafında beyaz bir lekesi mevcuttur. Kokulu menekşe, doğada özellikle nemli yerlerdeki ağaç altlarında ve ormanlık alanlarda kendiliğinden yetişen, bulunduğu yere yayılıp toprağı iyice örttüğü için bahçelerde süs bitkisi olarak yetiştirilebilir. Yetiştirildiği Yerler : Vatanı Akdeniz ülkeleri, Kafkaslar, balkanlar ve Türkiye olan bitki, Türkiye’nin hemen her bölgesinde rahatlıkla yetişir. Bilinen Bileşimi : Kokulu menekşe saponin, mentil salisilat, alkaloitler, flavonitler ve uçucu yağ içerir. Nerelerde Kullanılır : Güzel kokulu çiçeği, şekerleme yapılarak pasta ve tatlıcılıkta, ayrıca parfüm endüstrisinde kullanılır. Salatalara konularak çiğ olarak yenilir. Menekşeli Bulgur Pilavı : Burada sizinle çocukluğumdan kalma bir tarifi vermeden geçemeyeceğim. Menekşelerin tazesinin 4-5 tanesi (çiçek-sapı) iyice yıkanıp temizlenip bulgur pilavının pişirilmesi sırasında nane ile birlikte tencereye katılıyor. Pilav piştikten sonra dileğe bağlı olarak çiçekleri çıkartabilirsiniz. Denediğinizde göreceksiniz ki pilava harika bir tat ve koku veriyor. Toplanması Saklanması : Mayıs’tan Ekim’e kadar menekşe otu toplanarak gölgede ve havalı yerlerde kurutulur ve muhafaza edilir. Faydaları İdrar yolları enfeksiyonlarında iyileştirici etkisi vardır. Egzama, akne ve öteki cilt sorunlarında iyileştirici etkisi görülür. Baş ağrısı, sinirlilik hali ve uykusuzluğa karşı olumlu etkileri vardır. Göğsü yumuşatır, balgamı söktürür. Soğuk algınlığı, anjin, boğmaca, öksürük ve bronşit durumlarında iyileştirici ve rahatlatıcıdır. Kullanım Şekli : 1 tatlı kaşığı yaprak, sap ve çiçek karışımının üzerine 1 bardak kaynar su dökülüp 10-15 dakika süreyle demlendirilir. Bu çaydan, günde üç kez birer bardak içilir.
|
|
Şu Gilaburunun harika bir görüntüsü var ya. O çiçekleri yokmu o çiçekleri bembeyaz insanı mest ediyor. Fakat sonrasında olan meyveleri ise öyle acıki severmisin kızarmısın bilinmez artık.
YanıtlaSil