VANTUZBALIĞI

sıcak tropik bölge denizle­rinde yaşayan dokuz kadar türden oluşur. Adlarını çeşitli deniz canlıları ve taşıtlarına yapışma özelliğinden alan bu balıkların en irisi 1 metre uzunluğa erişen çizgili vantuz balığıdır (Echeneis naucrates).

Vantuz balıkları iyi yüzmeye elverişli bir gövde yapısına, küçük kuyruk ve yüzgeçlere sahiptir. Bazıları hep aynı tür ya da gruptan iri yapılı hayvanlara yapışır. Öbürleri ise ayrım gözetmeksizin kaplumbağa, köpekbalı­ğı, orkinos, kılıçbalığı, yunus ya da balina gibi çeşitli iri deniz hayvanlarına tutunurlar. Kü­çük vantuz balıkları kulaklı folyalar ve güneş- balıklarınn ağız içine yapışabilir.

Vantuz balıkları neden öbür canlılara yapı­şır? Bu soruya yanıt olarak, yapıştıkları canlı­ların bıraktığı artıklarla beslenmeleri gösteril­miştir. Ama beslenme amacı soruyu tümüyle açıklığa kavuşturmaz. Çünkü vantuz balıkları gemilerin altına da yapışır. Bu durumda beslenmesi söz konusu olamaz. Ama yer değiştirirken enerji harcamamak için bir çeşit "otostop" yaptığı söylenebilir. Gerçekten vantuz balığı dişine uygun küçük balıkları görünce yapıştığı yerden ok gibi fırlayarak avını yakalayıp yutar, sonra eski yerine döner.

Vantuz balığının başındaki çekmen (vantuz) sırt yüzgecinin değişikliğe uğramasıyla oluşmuştur. Yüzgecin 10-20 dikeni oval bir tabağı andıran çekmenin içinde sağa ve sola uzanan destekleri oluşturur. Vantuz balığı çekmenini gözüne kestirdiği deniz canlısının derisine iyice bastırır ve daha sonra çekmen destekle­rini yükseltir. Bunun sonucunda içte bir hava boşluğu (vakum) oluşur ve dıştaki suyun basıncı çekmenin yerleştiği yüzeye iyice yapış­masını sağlar. Bu tıpkı ıslatılmış bir kauçuk çekmenin sert yüzeylere yapıştırılmasına ben­zer. Vantuz balığı gövdesini ileri iterek çek­men desteklerini yayar ve yapıştığı yerden kurtulur.

Afrika, Japonya, Güneydoğu Asya ve Orta Amerika kıyılarında yaşayan insanlar vantuz- balığını deniz kaplumbağalarını avlamak için kullanmaktadırlar.