PLATİN,
gümüşsü beyaz renkli, çok ağır, değerli bir metaldir. Kimyasal simgesi Pt, atom
numarası 78, atom ağırlığı 195,09'dur.
Sudan 21 kat daha ağırdır ve
erime noktası çok yüksektir (1.769°C). Doğada bazen palladyum, rodyum, iridyum,
osmiyum ve rutenyum gibi azrak (ender rastlanan) metallerden bir ya da
birkaçıyla karışık halde bulunur. Platinin pek çok özelliğini taşıyan bu
metallere "platin metalleri" de denir.
Platin,
18. yüzyıla kadar bilim adamlarının pek dikkatini çekmedi. Daha önceleri platin,
ağırlığı nedeniyle zaman zaman sahte altın para yapımında kullanılmaktaydı. En
önemli platin üreticisi ülkeler SSCB ve Güney Afrika'dır. Ayrıca Kanada, ABD,
Güney Amerika, Yeni Zelanda ve İzlanda'da da az miktarlarda platin çıkarılır.
Platinin
değeri ve önemi asit ile benzeri kimyasal maddelerden etkilenmemesinden ve
erime noktasının yüksek olmasından gelir. Kimya laboratuvarlarında kullanılan
eritme kapları ya da yüksek sıcaklıklara dayanıklı deney potaları platinden
yapılır. Platin kuyumculukta da kullanılır. Ama altından daha pahalı olduğu
için, çoğu kez altına katılarak "beyaz altın" üretilir. Beyaz altında
altının miktarı çok, platininki azdır; platin yerine palladyum da
kullanılabilir. Elektrik sigortalarının uçları da platinden yapılır; bu platin
uçlar elektrik kıvılcımlarının yüksek sıcaklığına ve kimyasal etkisine karşı
son derece dirençlidir. Ağırlıkların ve ölçülerin kusursuz ve çok duyarlı
standart örnekleri de platinden hazırlanır. Platin ısıtıldığında öbür metallerin
pek çoğundan daha az genleşir; genleşmesi hemen hemen yumuşak camınki kadardır.
Bu nedenle, içine tel giren havası boşaltılmış cam tüplerde, örneğin elektrik
ampullerinde platin teller kullanılabilir ve böylece tüpün içine hava sızması
engellenebilir. Ama bunun için genellikle daha ucuz alaşımlar (metal
karışımları) tercih edilir.
Platin
kimya sanayisinde katalizör olarak da çok kullanılır. (Katalizör, bir kimyasal
tepkime sırasında, kendisi değişime uğramadan başka maddelerdeki değişimleri
hızlandıran maddedir.) Örneğin sülfürik asit üretiminde, kükürt dioksit gazı
ile havadaki oksijenin birleşmesini hızlandırmak için platin katalizör
kullanılır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder