PLANETARYUM#yarımküre
biçimindeki tavanında gökyüzündeki yıldızların ve gezegenlerin ışıklı
noktalar olarak gösterildiği ve
içinde izleyiciler için oturacak yerler bulunan bir
yapıdır.
İyi bir planetaryum gökyüzünün gece görünümünü
gerçeğe çok uygun olarak canlandırabilir. Yapay bir gökkürenin görsel olarak
sergilendiği bu gösterinin başında, izleyicilerin gözlerini karanlığa
alıştırmak için ışıklar yavaş yavaş karartılır. Sonra, salonun ortasında
bulunan bir gösterici (projeksiyon makinesi) kullanılarak gökcisimlerinin
gökyüzündeki görünümü ışıklı noktalar biçiminde tavanda canlandırılır. Elektrik
motorlarıyla döndürülen gösterici, gökcisimlerinin gökyüzündeki görünür
hareketlerinin tavanın üzerinde görülebilmesini sağlar. Göstericinin hareketi
hızlandırılarak ya da geri çevrilerek gökyüzünün belirli bir tarihteki ve
belirli bir andaki görünümü canlandırılabilir. Planetaryum göstericisi
gezegenlerin, kuyrukluyıldızların, bulutsuların ve öbür gökcisimlerinin
büyütülmüş resimlerini de gösterebilir; bir uzay aracı içinde uzayda yol
alınıyormuş izlenimini veren görüntüler de sergileyebilir.
Planetaryum gösterileri, çocuklara olduğu kadar
yetişkinlere de astronomiyle ilgili konuların anlatılmasında büyük değer
taşıyan bir öğretim aracıdır. Bu gösteriler sırasında çoğu kez canlı bir müzik
eşliğinde açıklayıcı bilgiler verilebilir ya da banda alınmış yorumlar
yayınlanabilir.
Başlangıçta
planetaryum sözcüğü gezegenlerin Güneş'in çevresindeki hareketini gösteren
mekanik modeller için kullanılırdı. Günümüzdeki anlamıyla ilk planetaryum
1923'te Münih'te, Deutsches Museum'da açıldı. Bu planetaryumun gelişkin mercek
sistemleri, ışık kaynaklan, motorlar ve dişlilerden oluşan göstericisini, bu
alanda günümüzde de ünlü bir kuruluş olan Alman Zeiss şirketi yapmıştı.
Dünyanın en büyük planetaryumu SSCB'dedir. Moskova'daki bu planetaryumun kubbe
çapı 25,15 metredir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder