PİRİ
REİS (1470-1554). Ünlü bir Osmanlı denizcisi olan Piri Reis,
deniz coğrafyası alanındaki çalışmaları ve çizdiği dünya haritasıyla
tanınmıştır.
Çekirdekten
yetişme bir denizci olan Piri Reis, küçük yaşta amcası Kemal Reis'in yanında
denizlere açıldı. Akdeniz'de birçok korsanlık olayına karıştı. Amcası Osmanlı
Devleti'nin hizmetine girince Piri Reis'e de kaptanlık verildi. 1499-1502
arasındaki Osmanlı Venedik Savaşı'na katılan Piri Reis 1511'de amcası ölünce
Gelibolu'ya çekildi. Burada ünlü yapıtı Kitab-ı Bahriye
("Denizcilik Kitabı") üzerine çalışmaya koyuldu. 1513'te bir dünya
haritası çizdi. Yavuz Sultan Selim'in çağrısı üzerine 1517'de Mısır'a sefer
yapan donanmada görev aldı. 1522'deki Rodos seferine katıldı. 1521'de bitirdiği Kitab-ı
Bahriye'yi yeniden düzenleyerek 1525'te Kanuni Sultan Süleyman'a
sundu. 1528'de ikinci bir dünya haritası çizerek bunu da padişaha armağan etti.
Piri Reis
bundan sonra Kızıldeniz, Umman Denizi ve Basra Körfezi'nde görev yapan Osmanlı
donanmasına katıldı. 1547'de bu donanmanın kaptanlığına getirildi. Bölgedeki
Osmanlı egemenliğini tehdit eden Portekizliler'e karşı çetin savaşlara
girişti. Ama son seferinde gemilerinin bir bölümünü önlem olarak Basra'da
bıraktığı için donanmanın başından ayrılmakla suçlanarak idam edildi.
Piri Reis
denizciliğinin yanı sıra coğrafya alanındaki çalışmalarıyla tanınmıştır. Ünlü
yapıtı Kitab-ı Bahriye Akdeniz ve Ege Denizi
kıyılarını, adalarını ve limanlarını tanıtan bir kılavuzdur. Kitapta yer alan
223 haritada anlatılan yerlerin coğrafi özellikleri ayrıntılarıyla
betimlenmiştir. Piri Reis ayrıca, uzun deneyimlerinden ve birçok yazılı
kaynaktan yararlanarak kaleme aldığı bu yapıtta, o dönemde bilinen denizler ve
karalar hakkında yararlı bilgiler verir, denizlerdeki rüzgâr çeşitlerinin ve
fırtınaların bir dökümünü yapar.
Piri Reis
1513'te çizdiği ilk dünya haritası için Kristof Kolomb'un 1498'de çizdiği, bugün
kaybolmuş olan haritayla Portekizli ve Arap coğrafyacıların çalışmalarından
yararlanmıştır. Haritadan günümüze kalan parça İber Yarımadası, Kuzeybatı
Afrika, Atlas Okyanusu ile Orta ve Güney Amerika'nın doğu kıyılarını kapsar.
Piri Reis'in bu haritası 16. yüzyılda batılı haritacıların çalışmalarından daha
doğru bilgiler ve çizimler içerir. 1528'de çizdiği ikinci dünya haritasından
elde kalan parça ise Atlas Okyanusu'nun kuzey kesimini kapsar. Haritada görülen
Asor Adaları ile Antiller'e ilişkin çizimler 1513 tarihli haritaya göre daha
doğrudur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder