Mikronezya

Mikronezya

Küçük Mikronezya Adaları, Melanezya'nın kuzeyinde uzanan Guam, Mariana, Karolin ve Marshall adalarıdır. Mikronezya'daki öbür topluluklar Kiribati Cumhuriyeti'ni oluşturan Gilbert, Feniks ve Line adalarıyla Okyanus Adası'dır (Banaba). Mikronezyalılar'ın Ma¬laylar ve Polinezyalılar'm bir karışımı olduğu sanılmaktadır.

Mariana Adaları, Mikronezya'nın kuzeyin¬den Yengeç dönencesine doğru bir yay çizen Mariana Çukuru boyunca uzanır.

Marianalar'm güneyinde, verimli toprakları olan Guam Adası yer alır. 1521'de Portekizli kâşif Ferdinand Macellan tarafından keşfedi¬len ada, 17. yüzyıl sonlarından 1898'e kadar İspanya'nın, sonra da ABD'nin egemenliği altında kaldı. Adanın yoğun nüfusu Mikronezyalılar, Filipinliler ve İspanyollar'ın karışı¬mı olan Çamorolar'dan oluşur. Mariana Ada¬larından olan, kuzeydeki Saipan, Rota ve Tinian hâlâ etkin durumda bulunaiı volkanik adalardır. Maden bakımından zengin olan bu adalarda gübre yapımında kullanılan doğal fosfat çıkarılır.

Mariana Adaları'nın güneyinde Karolin Adaları yer alır. Bu topluluğun batı bölümü mercanadalardan oluşur. Palau Adaları da Karolin Adaları kapsamındadır. Yap Adası' nın güzel bir limanı, ayrıca alüminyum elde edilen zengin boksit yatakları vardır. Daha doğudaki Truk Adası alçak mercan resifleriyle çevrili bir yanardağdır. Doğusundaki Ponape Adası da volkanik oluşumlu bir adadır. Altın ve boksit yatakları vardır. Truk, Yap, Kosrae ve Palau adalarında tarihsel kalıntılar bulunmaktadır. Adalar arasında ulaşım gemi ve uçaklarla sağlanır.

Marshall Adaları, Karolin Adaları'nın do¬ğusundaki çok sayıda mercanadadan oluşur. Bu mercanadalar, ortasında sığ bir lagünün (denizkulağı) yer aldığı halka ya da at nalı biçimindedir. Başlıca adalar Kwajalein ve Majuro'dur. Dünyanın en büyük lagünü Kwajalein'dedir.

Mariana, Karolin ve Marshall adaları I. Dünya Savaşı'na kadar Almanya'nın, ardın¬dan Japonya'nın egemenliği altına girdi. II. Dünya Savaşı sırasında kanlı çarpışmalara sahne oldu. 1944'te ABD tarafından işgal edildi. 1947'de Birleşmiş Milletler Pasifik Adaları Vesayet Bölgesi içine alınarak ABD mandasına girdi. 1946-58 arasında Bikini ve Eniwetok adaları yürütülen nükleer deneme¬ler nedeniyle boşaltıldı. 1973-74 yıllarında toplanan Mikronezya Kongresi hazırladığı bir anayasayla Mikronezya'yı dört bölgeye ayır¬dı. Anayasayı onaylayan Yap, Truk, Ponape ve Kosrae adaları Mikronezya Federe Devletleri'ni oluşturdu. Kuzey Mariana Adaları ABD topluluğuna bağlandı. Marshall Adaları ayrı bir anayasa kabul etti. Palau 1980'de Palau Cumhuriyeti adını aldı.

Marshall Adaları'nın güneyinde, Kiribati Cumhuriyeti'ni oluşturan Gilbert, Feniks ve Line adaları ile Tuvalu'yu oluşturan Ellice Adaları vardır. Gil¬bert ve Ellice adaları 1976'ya kadar İngiliz sömürgesi olarak kaldı. Ellice Adaları 1976'da, Gilbert Adaları ise 1979'da bağımsız birer devlet oldular. Başlıcaları Hull, Gardner, Canton ve Enderbury adaları olan sekiz mercanadadan oluşan Feniks Adaları, Kiribati'nin orta kesimindedir. Canton ve Ender¬bury adaları İngiltere ile ABD'nin ortak yö-netimi altındadır. Kiribati'nin bir parçası olan Okyanus Adası ile batısında küçük ve bağım¬sız bir cumhuriyet olan Nauru'da zengin fos¬fat madenleri vardır.

Kiribati'nin doğu ucundaki Line Adaları, Jarvis, Christmas, Fanning, Washington ve Palmyra adalarından oluşur. Palmyra ve Jar¬vis adaları ABD'ye, öbürleri İngiltere'ye bağ¬lıdır. Line Adaları'ndaki zengin fosfat kay¬nakları bugün önemli ölçüde azalmıştır. Bazı adalarda büyük hindistancevizi çiftlikleri bu¬lunur.

Mikronezyalılar'ın yaşamında hindistancevizinin önemli bir yeri vardır. Hindistancevizinden yemek için olduğu kadar, kopra elde etmekte de yararlanılır. Kurutulmuş hindis¬tancevizi içi olan kopradan yağ", sabun, mar¬garin üretilir. Ayrıca dış ülkelere de satılır. Adalarda balıkçılık önemli bir gelir kayna¬ğıdır.