VATANA İHANET

VATANA İHANET, bir kişinin ülkesinin güvenliğine, bütünlüğüne ve egemenliğine karşı işlediği suçtur. Genellikle ölüm ya da ağır hapis cezasıyla cezalandırılan vatana iha­net suçu, ancak bir ülkenin yurttaşı olan kişilerce işlenebilir.

Vatana ihanetin kapsamı ülkeden ülkeye değişir. Türk hukukunda vatana ihanet deği­şik yasalarda düzenlenmiştir. Bu düzenleme­lerden 41ki, 1920 tarihli Hıyanet-i Vataniye Kanunu'dur. 1930'da çıkarılan Askeri Ceza Kanunu'nda ve Türk Ceza Kanunu'nun ilgili hükümlerinde de vatana ihanet suçlarına iliş­kin düzenlemeler yer alır. Vatana ihanet kapsamına giren suçlar arasında ülkenin ulu­sal egemenliğini tehlikeye düşürecek, dini kullanarak devletin düzenini değiştirecek ve güvenliğini bozacak davranışlar ile ulusal savunma aleyhinde hareketler, savaş ihaneti, ulusal direnişi kırmak gibi suçlar sayılabilir.

Kurtuluş Savaşı'nın başlarında Türkiye Bü­yük Millet Meclisi'nin varlığına son vermeyi amaçlayanları, vatana ihanetle suçlananları ve asker kaçaklarını yargılamak üzere İstiklâl Mahkemeleri oluşturulmuştur. Savaş sırasın­da birçok davaya bakan bu mahkemeler cumhuriyetin kurulmasından sonra da bir süre görevini sürdürmüştür.

ABD Anayasası'na göre vatan haini, ülke­sine karşı savaşan ya da onun düşmanlarına yardım eden kişidir. Kanada'da ihanet suçu, ülkenin yöneticisine saldırıyı ya da öldürmeyi ve ülke aleyhine savaşmayı içerir. Aynı za­manda, Kanada'nm düşmanlarına yardım et­mek ya da askerleriyle çatışmak da vatana ihanet sayılır.

İngiltere'de ülkenin güvenliğine karşı dav­ranışlar, hükümdara saldırı ya da suikast yasalara göre vatana ihanet sayılmaktadır.

Tarihin her döneminde önemli bir suç sayılan vatana ihanet ortaçağda korkunç ceza­larla cezalandırılırdı. Hainlerin toprakları ve malları ellerinden alınır, aileleri yoksulluğa terk edilir, kendileri de acımasız yöntemlerle öldürülürdü.

Zaman içinde bu acımasız cezalandırma yöntemlerinden vazgeçilmiştir. Birçok ülkede vatana ihanet suçu için hâlâ ölüm cezası öngörülmekteyse de, suçlulara zaman zaman yalnızca hapis cezası verilebilmektedir.