ONİKS.
Silis minerallerinden akikin {bak. AKİK) bir türü olan oniks yarı değerli bir taştır.
Akik, kalsedon ya da kadıköytaşı olarak adlandırılan geniş bir mineraller grubunun
üyesidir. Karneliyen ve helyotrop (kantaşı) gibi değerli taşları da içeren
kalse- donlar özellikle mücevher yapımında kullanılır. Oniksi öbür kalsedon
türlerinden ayırt eden özelliği, birbirini izleyen siyah ve beyaz renkli
şeritleri olmasıdır. Aynı taşın kahverengi ya da kırmızı şeritli türüne ise
sardoniks denir.
Bu ilginç
renkli şeritli yapısı nedeniyle oniks çok eski zamanlardan beri kuyumculukta
ve vazo gibi küçük süs eşyalarının yapımında kullanılmaktadır. Çoğu kez
oyularak işlenir. İki tür oyma mücevher vardır; bunlar oymanın yapılış tarzına
göre adlandırılır. Kamayö ya da kame denen türde, taşın
zemini oyulur ve desen ya da figür taşın yüzeyinde bir kabartma halinde kalır; intaglio
denen türde ise bu işlemin tam tersi gerçekleştirilir ve desen ya da figür
oyularak hazırlanır. Oniks daha çok kamayö yapımında kullanılır; çünkü,
oniksteki iki renk oymacıya, bunların birinden motifte, ötekinden ise zeminde
yararlanma olanağını verir. Kamayölerin çoğu broşlarda (takı iğne) kullanılır.
En nitelikli oniksler Hindistan ve Güney Amerika'da çıkarılır.
Benzer
görünümü nedeniyle zaman zaman oniksle karıştırılan bir kalsit (kristal yapılı
kireçtaşı) türü vardır. "Oniks mermeri" denen bu malzeme çok daha
büyük cisimlerin yapımında kullanılır. Eski Mısırlılar, Yunanlılar ve
Romalılar tapınaklarının yapımında oniks mermerinden de yararlanmışlardır. Pek
çok İslam ülkesinde sütunları bu malzemeden yapılmış camiler bulunur. Cezayir,
Fas ve Mısır'da zengin oniks mermeri yatakları vardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder