NASREDDİN HOCA
(1208-1284/1285). Günlük yaşamımızda sık sık kullandığımız "parayı veren
düdüğü çalar" özdeyişi ile anımsadığımız Nasreddin Hoca'nın yaşamı
konusunda kesin bilgiler yoktur. Fıkralarıyla ünlü bu halk bilgesinin yaşamına
ilişkin bilgiler fıkralarından elde edilen ipuçlarına, halk arasında yaşayan
söylentilere, bazı eski kaynaklara dayanmaktadır. Bu bilgilere göre Nasreddin
Hoca Sivrihisar'da doğdu. Köy imamı olan babasından Arapça ve din dersleri
aldı, Sivrihisar ve Konya medreselerinde okudu, daha sonra Akşehir'e yerleşti
ve orada öldü. Akşehir Kalesi'nin güneydoğusundaki mezarlıkta Nasreddin Hoca
adına yapılmış bir türbe bulunmaktadır. Nasreddin Hoca'nın 15. yüzyıl
başlarında Yıldırım Bayezid ile Timur'un çağdaşı olarak yaşadığına ilişkin söylenti
gerçeği yansıtmamaktadır.
Anadolu'nun
Moğol istilası altında bulunduğu sıkıntılı dönemde yaşadığı anlaşılan
Nasreddin Hoca'ya mal edilen fıkraların çoğu, gerçekte Anadolu halkının ortak
bir ürünü sayılabilir. Halkın alay yeteneğinin, duyuş ve düşünüş özelliklerinin
yansıdığı bu fıkraların sayısının zamanla çoğalması da bunu gösterir.
Nasreddin
Hoca fıkraları günlük yaşam içinde oluşmuştur. Olaylar ev, çarşı, pazar, sokak,
mahkeme, cami gibi yerlerde geçer. Olaylarda Nasreddin Hoca'nın yanı sıra karısı,
komşuları, kadı gibi kişilerle birlikte eşeği de önemli bir yer tutar.
Fıkralarda toplumdaki aksaklıklar, aykırılıklar Nasreddin Hoca' nın söz ve
davranışlarıyla, incitici olmayan bir gülmece içeriğiyle dile getirilir.
Nasreddin Hoca bu fıkralarda sağduyuyu temsil eden bir halk bilgesi kimliğiyle
görünür.
Nasreddin
Hoca'nın fıkraları yalnız Anadolu'da değil Azeriler, Kazaklar, Özbekler gibi
başka Türk toplulukları arasında da bilinmektedir. 16. yüzyıldan başlayarak
bazı elyazması kitaplara geçen fıkraların eski ve yeni harflerle birçok
baskısı yapılmıştır. Fıkraların çoğu çeşitli doğu ve batı dillerine de
çevrilmiştir. Fuat Köprülü'nün Nasreddin Hoca (1918); Orhan Veli
Kanık'ın Nasreddin
Hoca Hikâyeleri (1949) adlı yapıtları koşukla yeniden kaleme
alınmış Hoca fıkralarıdır. Akşehir'de her yıl 5-10 Temmuz arasında yapılan
Nasreddin Hoca Şenliği çerçevesinde uluslararası düzeyde Nasreddin Hoca
Karikatür Yarışması ve Nasreddin Hoca Gülmece öykü Yarışması
düzenlenmektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder