NÂSIR
(1918-1970). 1956'dan 1970'e kadar Mısır cumhurbaşkanı olan Nâsır ülkesinde
krallığa son veren hareketin önderliğini yapmıştır. İskenderiye'de bir posta
memurunun oğlu olarak dünyaya geldi. Asıl adı Cemal Abdiinnâsır'dır.
Kahire'deki askeri akademide öğrenim gördü. Mısır ordusunda subay olduğu
sıralarda, amacı Mısır'da ulusal bilinci geliştirmek ve ülkedeki ingiliz
egemenliğine son vermek olan gizli Özgür Subaylar Örgütü'nün kurulmasında
önemli rol oynadı. 1948'de İsrail'e karşı savaşan Filistinlilerin saflarında
dövüştü. 1952'de Özgür Subaylar Örgütü, Kral Faruk'u devirdi. Mısır'ı terk eden
kral, tahtı bıraktığını açıkladı. Askeri darbede önemli rolü bulunan General
Muhammed Necib'in adının sonradan Nâsır'a karşı düzenlenen bir suikaste
karışması, görevden alınmasına neden oldu. Nâsır, yeni Mısır yönetiminin
belirleyici tek kişisi durumuna geldi. 1956'da Mısır cumhurbaşkanlığına
seçildi.
NATO ve Varşova Paktı'na girmeyen Nâsır ılımlı bir dış
siyaset izlemeye özen göstererek "bağlantısızlar" hareketi içinde yer
aldı, Bağlantısız ülkelerin ilkeleri, barış içinde bir arada yaşamayı temel
alan bağımsızlık, askeri ittifaklara girmeme, yabancı güçlere kendi
topraklarında üs vermeme ve ulusal kurtuluş savaşlarını desteklemektir.
Nâsır, cumhurbaşkanlığı sırasında ülkede bir dizi
reforma girişti. îşe toprak reformuyla başladı. Assuan'da kurulacak olan baraj
için ABD ve İngiltere daha önce söz vermiş oldukları krediyi vermeyeceklerini
açıklayınca 1956'da, o zamana kadar İngiliz denetiminde olan Süveyş Kanalı'nı
kamulaştırdı. Bunun üzerine İngiltere, Fransa ve İsrail Mısır'a karşı ortak bir
askeri harekâta girişti. Süveyş'in kamulaştırılmasını öbür İngiliz ve Fransız
şirketlerinin kamulaştırılması izledi. İsrail, Mısır'a saldırdı. İngiliz ve
Fransız hava kuvvetleri Mısır hava alanlarını bombaladı. Bunalım Birleşmiş
Milletler'in Süveyş Kanalı' nın denetimini Mısır'a bırakma kararıyla sona erdi.
Nâsır elde ettiği bu başarıyla gücünü pekiştirdi. Arap dünyasında bağımsızlık
mücadelesinin önderi olarak benimsendi. Cezayir Bağımsızlık Savaşı'nı
destekleyen Nâsır, 1958'de Suriye ile Mısır'ın
Birleşik
Arap Cumhuriyeti adı altında birleşmesine öncülük ettiyse de, 1961'de bu
birlik bozuldu.
Nâsır Assuan Barajı'nın yapımına özel önem veriyordu.
Bunun için gerekli krediyi daha sonra SSCB'den sağladı. Nâsır'ın en önemli dış
sorunu İsrail'di. Mısır ve Suriye, 1967'de Altı Gün Savaşı olarak da bilinen
Üçüncü Arap-lsrail Savaşı'nda yenilgiye uğradı. İsrail, Mısır hava
kuvvetlerini, havalanmaya bile fırsat vermeden yok etti. Bu yenilgiden sonra
Nâsır istifa etmek istediyse de, halk buna razı olmadı. Nâsır ölünceye kadar
Mısır cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder