YÜCEL, Hasan Âli

YÜCEL, Hasan Âli (1897-1961). Türkiye'nin önde gelen eğitimcilerinden, devlet adamı Hasan Âli Yücel 16 Aralık 1897'de İstanbul' da doğdu. 1921'de İstanbul Üniversitesi Ede¬biyat Fakültesi Felsefe -Bölümü'nü bitirdi. Çeşitli okullarda öğretmenlik ettikten sonra 1927'de eğitim müfettişi oldu. 1930'da öğrenci müfettişi olarak Fransa'ya gitti. 1932'de An¬kara Gazi Eğitim Enstitüsü müdürlüğü; 1933- 35 arasında ortaöğretim genel müdürlüğü görevlerinde bulundu.
1935'te İzmir milletvekili olan Yücel 1938'de kurulan 2. Celal Bayar Hükümeti'nde milli eğitim bakanı olarak atandı. Bu görevi Refik Saydam ve Şükrü Saraçoğlu hükümetlerinde 1946'ya kadar sürdürdü.
Bakanlığı döneminde eğitim ve kültür ala¬nında büyük atılımlara ön ayak oldu, 1939'da 1. Eğitim Şûrası'nı toplayarak bir eğitim planının oluşturulmasını sağladı. Ankara'da Fen ve Tıp Fakültelerini, izmir Yüksek Tica¬ret ve İktisat Okulu'nu, Balıkesir ve Edirne öğretmen okullarını eğitime açtı. Yüksek Mühendis Okulu onun bakanlığı sırasında İstanbul Teknik Üniversitesi haline getirildi. Köy öğretmeni yetiştirmek üzere daha önce kurulan deneme okulları, 1940'ta çıkarılan Köy Enstitüleri Kanunu ile enstitüye dönüş¬türüldü; 17 yeni köy enstitüsü kuruldu. 1942- 43 öğretim yılında Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü açıldı.
Yücel, Ahlak Şûrası, Neşriyat Kongresi, Tercüme Kongresi ve Gramer Komisyonu toplayarak ilgili konularda temel ilkelerin belirlenmesini sağladı. Milli Eğitim Bakanlı¬ğında kurulan Tercüme Bürosu'nda birçok dünya klasiği Türkçeye çevrilerek yayımlarıdı. Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı olarak Devlet Opera ve Tiyatrosu kuruldu. Çeşitli meslek okulları açıldı. Türk Ansiklopedisi, İslam Ansiklopedisi yayımlanmaya başladı.
Yücel'in bakan olarak son hizmeti 13 Hazi¬ran 1946'da çıkarılan Üniversiteler Kanunu oldu. Bu kanunla bakanlığın yetkileri üniver¬siteye devredildi; üniversitede düşünce, bilim ve kürsü özgürlüğünün korunması gerçekleş¬tirildi.
1946'da hükümet dışında kalan Yücel, mu¬halefetin ileri gelenlerinden Mareşal Fevzi Çakmak ve Demokrat Parti İstanbul il başka¬nı avukat Kenan Öner tarafından bakanlığı sırasında komünistleri desteklemekle suçlan¬dı. Yücel'in Kenan Öner'e açtığı hakaret davası, yargıcın iddiaları geçerli bulması ne¬deniyle düştü.
1950'de milletvekili seçilemeyen Yücel si¬yasetten çekildi; İstanbul'a yerleşti. 1961'de Kurucu Meclis üyesi olan Yücel 26 Şubat 1961'de İstanbul'da öldü.
Eğitimciliğinin ve devlet adamlığının yanı sıra usta bir yazar ve çevirmen olan Yücel'in şiirleri Dergâh, Yarın, Yeni Mecmua, Hayat (1926-28) dergilerinde yayımlandı. Kimi şiir¬leri bestelendi. Mütareke ve Kurtuluş Savaşı dönemlerinde vatan ve millet sevgisini dile geti¬ren şiirler yazdı. 1936'da Akşam, 1949'dan sonra Cumhuriyet ve Dünya gazetelerinde toplumsal ve kültürel konularda makaleleri ve denemeleri yayımlandı.
Başlıca yapıtları arasında Goethe, Bir De¬hanın Romanı (1932), TÜRK EDEBİYATINA TOP¬LU BİR BAKIŞ (1932), PAZARTESİ KONUŞMALARI (1937), İÇTEN DIŞA (1938), TÜRKİYE'DE ORTAÖЬRETİM (1938), HÜRRİYETE DOĞRU (1955), İYİ VATANDAŞ, İYİ İNSAN (1956, 1971), EDEBİYAT TARİHİMİZDEN (1957), TÜRKİYE'DE MAARİF (1959) ve HÜRRİYET GENE HÜRRİYET (1960-62, 2 cilt) sayılabilir.