RADYUM,
çok ender bulunan bir metaldir. Kimyasal simgesi Ra, atom numarası 88, atom
ağırlığı ise 226'dır. Rengi parlak beyazıdır, ama havayla temas ettiğinde
havadaki oksijenle birleşir ve kararır. Radyum suda çözünür, yani erir ve bu
çözünme sırasında hidrojen gazı açığa çıkar. Pek çok alanda radyum tuzlarından
yararlanılır. En yaygın bilinen radyum tuzları radyum klorür, radyum bromür ve
radyum sülfattır.
Radyumu 1898'de Marie ve Pierre Curie keşfettiler. Ama
1910'a kadar metalin kendisi katışıksız halde elde edilmedi. Curie'ler radyumu,
Çekoslovakya'da bugün Jachymov adıyla bilinen bir yerden çıkan ve pekblend
denen bir maddeden elde etmişlerdi. Daha sonraları Afrika' nın orta
kesimlerindeki Shaba'da ve Kanada' da Büyük Ayı Gölü kıyılarında da pekblend
yatakları bulundu. Radyum, ABD ve bazı başka ülkelerde çıkarılmakta olan
karnotit mineralinden de elde edilir.
Radyum
radyoaktif bir maddedir. Radyoaktif maddeler sürekli küçük parçacık ve ışınım
salarak parçalanırlar ve başka maddelere dönüşürler; bu radyoaktif parçalanma,
ayrışma sürecine bozunum denir (bu konu RADYOAKTİFLİK maddesinde ayrıntılı
olarak anlatılmıştır). Örneğin, uranyum minerali zamanla radyuma dönüşür;
radyum da belli bir sıra içinde başka maddelere ve en sonunda kurşuna dönüşür.
Uranyum madenlerinde daima bir miktar da radyum bulunmasının nedeni budur.
Ama en zengin cevherlerde bile, bir ton kayaçta en çok, yaklaşık 0,3 gram
radyum vardır. Radyumun radyoaktif bozunumu sırasında radon gazı ortaya çıkar.
Radon soy gazların en ağırıdır; kendisi de radyoaktif olduğu için çok çabuk
bozunur.
Radyumun çıkardığı ışın ve parçacıklar eskiden tıpta
ve başka alanlarda kullanılırdı. Bazı ışınımlar insan vücudundaki hücreleri yok
edebilir; bu tür bir ışınım özelliği olan radyum da kanser tedavisinde yaygın
biçimde kullanılmıştır. Radyumdan sanayide radyografi ışınım kaynağı olarak,
örneğin metal parçalarında çıplak gözle görülemeyen çatlakların ya da
kusurların saptanmasında yararlanılmıştır.
Ama bugün, tıbbi ve teknolojik uygulamalarda radyumun yerini, yapay olarak
üretilen ve üstelik daha ucuz ve güçlü başka radyoaktif maddeler almıştır.
Jeologlar Dünya'nın yaşını ilk olarak radyumla doğru
bir biçimde belirlemişlerdir. Radyum bozunurken eser miktarlarda helyum gazı
çıkarır. Jeologlar yerkabuğunu oluşturan kayaçlardan aldıkları radyum
örneklerini incelemiş ve bu radyumun serbest bırakmış olduğu helyum gazı
miktarı ile kayaçta bulunan kurşun miktarını ölçmüşler, böylece kayaçların ve
dolayısıyla da Dünya'nın en az 400 milyon yaşında olduğunu saptamışlardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder