PERİSKOP

PERİSKOP. Gözlemcinin doğrudan görüş hattı üzerinde bulunmayan cisimleri görmek için periskop denen bir aygıt kullanılır. Basit bir periskop, iki ucuna ayna yerleştirilmiş bir borudan oluşur. Aynaların sırlı (yani gümüş kaplanmış) yüzeyleri birbirine bakar; peris¬kop kullanılırken aynalar ile düşey doğrultu arasında 45°'lik bir açının bulunması gerekir.Periskopun iki ucundaki aynalar gözlenen cisimden gelen ışık ışınlarının yönünü değiştirir. Bu çizim, periskop borusuna belirli bir açıyla yerleştirilmiş aynaların, gözlenen cisimden (üstte solda) gelen ışığı yansıtarak gözlemcinin gözüne (altta sağda) nasıl ulaştırdığını göstermektedir.

Işık düz bir çizgi üzerinde yol alır; ama bazı maddeler ya da cisimler (örneğin bir ayna) ışığı yansıtır. Periskopta tepedeki aynaya ulaşan ışık yansıyarak alttaki aynanın üzerine düşer ve ikinci bir kez yansımaya uğrayarak, oradan göze gelir. Böylece gözlemci tepedeki aynayla aynı doğrultuda olan herhangi bir cismi görebilir.

İlk basit periskoplar I. Dünya Savaşı (1914- 18) sırasında kullanıldı; çarpışmalar sırasında siperlerde mevzilenmiş olan askerler siperden çıkmadan çevreyi bu periskoplarla gözleyebiliyorlardı. Kalabalık bir ortamda insanların başlarının üzerinden çevreye bakmak için de basit bir periskoptan yararlanılabilir. Mercek ve prizmalarla donatılmış periskoplar da var¬dır. Denizaltılarda, tekne sualtındayken su¬yun üstünü gözetleyebilmek için, uzunluğu 12 metreyi bulan gelişkin periskoplar kullanılır.

Sanayide belli bir noktaya doğrudan bak¬mak güç ya da tehlikeli olabilir; böyle durum¬larda, örneğin fırınların, rüzgâr tünellerinin ya da nükleer reaktörlerin içine bakmak için periskop kullanılır. Tıpta doktorlar sistoskop ve endoskop denen özel periskop türleriyle hastaların iç organlarını incelerler.