PASKALYA ADASI

PASKALYA ADASI. Büyük Okyanus un gü¬neydoğusunda yer alan Paskalya Adası büyük taş heykelleriyle ünlüdür. Bağlı olduğu Şili' nin 3.700 km batısındadır. Üzerinde insan yaşayan en yakın ada, 1.900 km batısındaki Pitcairn Adası'dır. Yüzölçümü 163 km2 olan üçgen biçimli Paskalya Adası'na yerli halk Rapanui der.

Kıyılarının büyük bölümü yalçın kayalarla kaplı olan Paskalya Adası'nın doğal limanı yoktur. Adada bulunan çok sayıdaki sönmüş yanardağın kraterlerinde bataklık göller oluş¬muştur. Bu dağların en yükseği yaklaşık 530 metredir. Ada kaba otlarla örtülüdür ve önemli köylerinden biri olan güneydoğudaki Hanga Roa'nın çevresi dışında çok az ağaç bulunur. Adanın büyük bir bölümünde koyun yetiştirilir.

Melez olan halkın çoğunluğu Polinezya kökenlidir. Adayı ilk keşfeden Avrupalı, Hol¬landalı Amiral Jacob Roggeveen'dir. Adaya 1722'de Paskalya günü ulaşan Roggeveen buraya Paskalya Adası adını verdi. 1862'de 3.000 kişinin yaşadığı adadan yaklaşık 1.000 kişi tarlalarda çalıştırılmak üzere Peru'ya köle olarak götürüldü. Bunlardan yalnızca 15'i hayatta kalarak geri dönebildi. Geri dönenler adaya çiçek hastalığını getirdi. Bu yüzden adanın nüfusu 111 kişiye düştü. Daha sonra Katolik misyonerler ada halkına Hıristiyanlık'ı kabul ettirdi ve 1888'de ada Şili'nin egemenliği altına girdi.

Paskalya Adası'nda, taştan yontulmuş ya¬rım insan figürlerinden oluşan 600'ün üstünde heykel vardır. Arkeologlar bu heykellerin İS 1000-1600 arasında yapıldığı kanısındadır. Uzun kulaklı heykel başlarının yüzleri kü¬çümser bir ifadeyle yukarı doğru bakar. Çeşit¬li boyutlardaki bu heykellerin boyları 1-20 metre arasında değişir. En büyüğünün ağırlığı 50 tondur. Heykeller adanın doğusunda bulu¬nan Rano Raraku Yanardağı'nın gri sarı renkli tüflerinden ya da taşlarından yontul¬muştur. Adanın bu bölgesinde hâlâ tamam¬lanmamış heykeller vardır. Tamamlananlar ise başka yerlere taşınmış ve çoğunlukla gruplar oluşturacak biçimde, yüzleri adanın içine dönük olarak taş tabanlar üzerine yer-leştirilmiştir. Heykel başlarının üzerlerine tacı simgeleyen silindir biçiminde kırmızı kaya parçaları konmuştur. 1840'a gelindiğinde, ka¬bile savaşları sırasında bütün heykeller bulun¬dukları yerden indirilmişti.

1955-56'da Norveçli bilim adamı Thor Heyerdahl Paskalya Adası'na bir araştırma gezisi düzenledi. Bu araştırma sırasında yerli halktan, heykellerin nasıl yontulduğunu, nasıl taşındığını ve taban¬larının üzerine nasıl yerleştirildiğini öğrendi. Araştırmada daha eski insan heykelleri de bulundu. Ayrıca, yerliler gizli mağaralardan başka taş oymalar getirdiler.

Adanın nüfusu yaklaşık 1.870'tir (1982). Ada halkının çoğu korunaklı batı kıyısında, Hanga Roa yakınlarında yaşar.